Wywóz nieczystości – uprawnienia urzędnika do kontroli właściciela posesji

Pozbywanie się odpadów komunalnych i nieczystości przez właścicieli prywatnych nieruchomości

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3b ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązkiem właściciela nieruchomości jest zapewnienie utrzymania czystości i porządku m.in. „przez pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi”.

Z kolei artykuł 6 ust. 1 i ust. 1a stwierdza, że właściciel nieruchomości nie może bez upoważnienia zawartego w odrębnej uchwale rady gminy wykonać obowiązku pozbycia się odpadów komunalnych i nieczystości w sposób inny niż w ustawie tej wskazany, to jest przez zawarcie umowy o świadczeniu usług (w zakresie odbierania odpadów komunalnych), zapłacenie za ich wykonanie i udokumentowanie tego przez okazanie umowy i dowodów płacenia za usługi.

Czy właściciel musi udokumentować sposób pozbywania się śmieci zebranych na terenie swojej nieruchomości?

Jak wynika z powyższych przepisów, właściciel nieruchomości jest obowiązany udokumentować wykonanie obowiązku przez okazanie umowy i dowodów płacenia za usługi. Oznacza to, że musi przechowywać umowę i dowody płacenia.

Niewykonanie obowiązku określonego w art. 5 ust. 1 pkt 3b zagrożone jest karą grzywny do 5000 zł na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przechodząc do tematu straży miejskiej, trzeba zauważyć, że jej uprawnienia i obowiązki reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. Jest to samorządowa formacja powołana „do ochrony porządku publicznego na terenie gminy”. Może ją utworzyć rada gminy. Pomimo że wspomniana ustawa jest podstawowym aktem prawnym w tym zakresie, to jednak wszystkich zadań, a przede wszystkim uprawnień strażników miejskich (gminnych), nie określa. Kluczowy jest w tym wypadku art. 10. Stanowi on, iż „straż wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego”.

Kompetencje straży miejskiej do kontroli zawierania umów i płacenia rachunków za wywóz śmieci

Kompetencje straży miejskiej do kontroli zawierania umów i płacenia rachunków za wywóz śmieci wynikają więc prawdopodobnie ze stosownej uchwały rady gminy, która jest aktem prawa miejscowego.

Uchwała taka wprowadza z reguły stosowny regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który ustala szczegółowe zasady, zadania i obowiązki w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości znajdujących się w gminie.

Zgodnie z art. 3 powołanej wyżej ustawy „utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy”. Natomiast wykonanie takiego obowiązku wymaga od gminy nakładów finansowych bądź działań organizacyjnych dla stworzenia w gminie systemu usuwania odpadów komunalnych. Na gminie również spoczywa obowiązek kontroli utrzymania ładu i czystości na jej terenie. Wykorzystywana w tym celu jest właśnie straż miejska. Przyjmuje się, iż straż miejska, wykonując swoje zadania, ma prawo m.in. do: udzielania pouczeń, ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, dokonywania czynności sprawdzających, wydawania poleceń, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych. Zatem odpowiadając wprost na Pańskie pytanie, należy stwierdzić, że straż miejska jest uprawniona do przeprowadzania kontroli, o której mowa w pytaniu, jednak pod warunkiem, iż kontrolę tę przeprowadza w granicach uprawnień nadanych jej ustawami (wymienionymi powyżej) oraz aktami prawa miejscowego, używając do tego celu tylko takich środków, na jakie pozwalają jej przepisy, a nadto, jak należy przyjąć, tylko gdy zachodzi podejrzenie popełnienia wykroczenia (trudno wszak przyjmować aby czynności wyjaśniające straż miejska mogła podejmować sobie ot tak w stosunku do każdego, przypadkowo wybranego obywatela).

Należy zaznaczyć, że pracownik urzędu ma prawo być obecny przy kontroli, jeśli został do tego upoważniony (powinien legitymować się pisemnym upoważnieniem do przeprowadzenia kontroli, które zobowiązany jest okazać na Pańskie wezwanie).

Sprawdzanie umów dotyczących pozbywania się śmieci i dowodów płacenia za usługi komunalne

W praktyce pojawił się kiedyś problem, czy pracownik urzędu gminy bądź strażnik gminny, sprawdzając wykonywanie przez właściciela nieruchomości obowiązku, ma udać się do niego i zażądać okazania umowy i dowodów płacenia za usługi, czy też może go wezwać do siebie do siedziby urzędu gminy lub posterunku straży. Jeżeli zachodzi podejrzenie popełnienia wykroczenia, to sprawdzenie umowy i dowodów płacenia za usługi następuje w ramach czynności wyjaśniających przewidzianych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Przepis art. 54 § 1 tegoż kodeksu wskazuje, że czynności te należy „w miarę możności” podjąć w miejscu popełnienia czynu. Oczywiste jest, że takim miejscem jest nieruchomość, której właściciel nie wywiązał się z obowiązku. Regułą powinno być udanie się do niego, ale zastrzeżenie „w miarę możności” nie wyklucza wezwania go w wyjątkowych sytuacjach do urzędu gminy lub posterunku straży.