Wywiezienie dziecka za granicę przez matkę bez zgody ojca

Czy na wyjazd dziecka za granicę jest potrzebna zgoda obojga rodziców?

Rozumiem Pana zaniepokojenie, niemniej moja odpowiedź musi być zgodna z obowiązującym prawem polskim.

W niniejszej sprawie na wyjazd dziecka za granicę potrzebna jest zgoda obojga rodziców. Kwestia wywozu dziecka należy bowiem do tzw. istotnych spraw z zakresu sprawowania władzy rodzicielskiej. Wymagane więc jest, aby obydwoje rodzice podjęli decyzję w tym zakresie, chyba że jedno z rodziców nie żyje, jest pozbawione władzy rodzicielskiej, ma ograniczoną władzę rodzicielską, a zakres jej wykonywania nie obejmuje uprawnienia do podejmowania decyzji w kwestii wyjazdów dziecka za granicę.

Tym samym, jeśli matka dziecka faktycznie pozbawiła Pana prawa do opieki nad dzieckiem, postąpiła zarówno wbrew polskiej ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy, jak i Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze 25.10.1980 r., której sygnatariuszem jest m.in. Polska. Cytowana Konwencja daje rzeczywiste środki służące do odnalezienia wywiezionego dziecka i doprowadzenia do jego powrotu. Głównym celem konwencji jest właśnie zapewnienie niezwłocznego powrotu dziecka do państwa, na którego terytorium znajduje się jego stałe miejsce. Oprócz tego wszczynane jest przed polskim sądem opiekuńczym postępowanie o wydanie dziecka, co też miało miejsce w tym przypadku.

W przypadku braku porozumienia między rodzicami co do pobytu dziecka nie pozostaje nic innego, jak zwrócić się do sądu rodzinnego o rozstrzygnięcie tego sporu (art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Sądem opiekuńczym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich.

Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka

Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka należy złożyć w dwóch egzemplarzach. Wniosek musi zostać należycie opłacony – opłatą sądową w wysokości 40 zł. Dowód uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku. Opłatę sądową można uiścić przelewem bądź poprzez naklejenie znaków opłaty sądowej (dostępne są w kasie sądu).

We wniosku, oprócz siebie jako wnioskodawcy, powinien Pan wskazać matkę dziecka – jako uczestnika postępowania (wraz z adresami zamieszkania).

We wniosku może Pan wnieść np. o zmianę częstotliwości kontaktów z dzieckiem czy też innych okoliczności tym spotkaniom towarzyszącym.

Postępowanie w sprawie będzie toczyło się w trybie nieprocesowym i zakończy się wydaniem stosownego postanowienia.

Utrudnianie przez matkę spotkań z dzieckiem

Jeśli kontakty rodzica z dzieckiem zostaną ustalone bądź sąd wyda zarządzenie w innej sprawie dotyczącej dziecka, to rodzic ma możliwość egzekucji takiego orzeczenia sądowego. Może Pan wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o wszczęcie egzekucji w celu przymusowego wykonania zarządzenia sądu. Sąd na posiedzeniu sprawdzi okoliczności dotyczące utrudnień w wykonywaniu orzeczenia. Sąd ma możliwość przymuszenia do tego osoby, u której przebywa dziecko i która utrudnia kontakty z dzieckiem czy realizację innego zarządzenia, przede wszystkim poprzez nałożenie na nią grzywny (art. 1051 Kodeksu postępowania cywilnego).

Wysokość grzywny określa art. 1052 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym „w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż jeden tysiąc złotych, chyba że trzykrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać stu tysięcy złotych”.

Egzekwowanie kontaktów z dzieckiem

Nadto w przypadku egzekwowania kontaktów z dzieckiem, gdy grzywna nie przynosi rezultatów, gdyż matka dziecka wciąć nie chce go wydać, sąd na podstawie art. 598⁶ Kodeksu postępowania cywilnego może zlecić kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie dziecka, jeśli rodzic wystąpi z takim wnioskiem. Nadto kurator sądowy może żądać pomocy policji przy czynnościach związanych z przymusowym odebraniem dziecka. Natomiast w przypadku, gdy rodzic ukryje dziecko w celu udaremnienia odebrania dziecka – kurator sądowy zawiadamia prokuratora; a także kurator może żądać – jeśli zobowiązany do wydania pobytu nie chce ujawnić miejsca pobytu dziecka – by sąd nakazał przymusowe jego sprowadzenie celem złożenia oświadczenia o miejscu pobytu dziecka. Pod względem skutków karnych oświadczenie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia poucza składającego oświadczenie. Tym samym złożenie nieprawdziwego oświadczenia grozi postępowaniem karnym pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 233 Kodeksu karnego, zgodnie z którym „kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Podsumowując, jeśli między rodzicami istnieje spór co do istotnych spraw dziecka, warto wystąpić do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie tego sporu. Najważniejsze jest, by egzekwować od matki dziecka wykonywania orzeczeń sądowych za pomocą sądu opiekuńczego.