Wyrok skazujący a odebranie emerytury mundurowej

12 lat temu pan Edward przeszedł na emeryturę służb mundurowych, a niecały rok temu został skazany przez sąd za przestępstwo z Kodeksu karnego i Kodeksu karno-skarbowego. Zapytał więc, czy w tej sytuacji zostanie pozbawiony emerytury mundurowej.

Skazanie wyrokiem za przestępstwo

Artykuł 10 ust. 1 i 2 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r., poz. 667 ze zm., zwanej „ustawą zaopatrzeniową”) w brzmieniu znowelizowanym, stosuje się w przypadku, gdy funkcjonariusz został skazany prawomocnym wyrokiem sądu lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Wynika stąd, że art. 10 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej znajduje zastosowanie tylko do tej grupy emerytów i rencistów, którzy zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądu lub wobec których prawomocnie orzeczono środek karny pozbawienia praw publicznych po wejściu w życie ustawy nowelizującej z 2007 r.

Zgodnie z tym przepisem „skazanie emeryta albo rencisty prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, albo za przestępstwo określone w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione przed zwolnieniem ze służby, powoduje utratę prawa do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie ustawy”.

Funkcjonariusz a popełnienie przestępstwa

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego system zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy służb mundurowych uznawany jest za szczególny rodzaj ustawowego przywileju w porównaniu z powszechnym systemem ubezpieczeń (por. zwłaszcza uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 29 kwietnia 2008 r., sygn. akt P 38/06, OTK ZU 2008 nr 3A, poz. 46 oraz uzasadnienie wyroku wyżej już powołanego z 7 kwietnia 2011r.). Odrębności dotyczą zarówno sposobu określenia przesłanek, których spełnienie jest konieczne dla uzyskania prawa do emerytury, ustalania podstawy wymiaru emerytury oraz wysługi emerytalnej. Są to rozwiązania znacznie korzystniejsze od obowiązujących w powszechnym systemie ubezpieczeniowym, a uzasadnione szczególnym charakterem służby, któremu powinien jednak odpowiadać szczególnie odpowiedzialny sposób jej wykonywania, wolny od naruszania przepisów prawnokarnych.

Szczególny charakter służby funkcjonariusza nie oznacza, co wywiódł Trybunał w ww. wyroku z 29 kwietnia 2008 r., że ustawodawca ma obowiązek „gwarantować” objęcie świadczeniami emerytalno-rentowymi z systemu „mundurowego” każdego funkcjonariusza i w każdym wypadku – w tym także osób, których służba nie przebiegała w sposób nienaganny, w szczególności skazanych za pospolite, dokonane z niskich pobudek lub szczególnie niebezpieczne przestępstwa. Takie zachowanie funkcjonariusza jest zaprzeczeniem istoty jego służby, toteż logiczną jego konsekwencją jest pozbawienie związanych z tą służbą przywilejów.

Pozbawienie emerytury

Pozbawienie takiej osoby dobrodziejstwa poprzez wyłączenie z uprzywilejowanego systemu emerytalno-rentowego na skutek wydania prawomocnego wyroku skazującego za jedno z przestępstw określonych w art. 10 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej, nie może być traktowane jako ukaranie. Jest bowiem konsekwencją przestępstwa popełnionego w okresie pełnienia służby, nie zaś sankcją. Poza tym, co już zostało podniesione, zaprzeczeniem istoty służby funkcjonariusza Policji jest dopuszczenie się zachowań polegających na skrajnym naruszeniu zasad służby mundurowej (a z takim niewątpliwie naruszeniem zasad mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie), zatem pozbawienie uprawnień emerytów i rencistów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej w ramach uprzywilejowanego systemu emerytalnego przy zachowaniu możliwości korzystania z powszechnego systemu emerytalno-rentowego na zasadach określonych dla ogółu ubezpieczonych, pozostaje w granicach swobody przynależnej ustawodawcy. Oczekiwanie bowiem, że przywilej pozostania w systemie zaopatrzeniowym nie może zostać odebrany bez względu na okoliczności, nie jest oczekiwaniem usprawiedliwionym.

Art. 39 ust. 1 pkt 5 ustawy zaopatrzeniowej stanowi, iż prawo do świadczeń ustaje w razie skazania funkcjonariusza, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty, prawomocnym wyrokiem sądu, o którym mowa w art. 10 ust. 2. Natomiast stosownie do art. 45 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej wypłatę emerytury lub renty wstrzymuje się, jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa, poczynając od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym organ emerytalny wydał decyzję.

Pan Edward nie podał, za jakie dokładnie przestępstwo został skazany. Jeśli przestępstwo (przestępstwa), za które został skazany, są przestępstwami umyślnymi, ściganymi z oskarżenia publicznego, dokonanymi w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, to pan Edward utraci prawo do świadczenia emerytalnego mundurowych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin - Dz.U. 1994 nr 53 poz.214
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 kwietnia 2008 r., sygn. akt P 38/06, OTK ZU 2008 nr 3A, poz. 46