Wypowiedzenie umowy szkoleniowej

Umowa o świadczenie usługi szkoleniowej

Na podstawie podanych informacji należy stwierdzić, że pomiędzy przedsiębiorstwem, które Pan reprezentuje, a klientką została zawarta umowa o świadczenie usługi szkoleniowej. Dowodem dojścia do skutku takiego stosunku prawnego może być nie tylko umowa w formie pisemnej, lecz także faktura, którą otrzymał nabywca, potwierdzająca opłacenie kursu. Pośrednio o zawiązaniu i treści umowy świadczy również ewentualna korespondencja mailowa, rozmowy telefoniczne prowadzone przez pracowników firmy szkoleniowej, informujące klienta o tematyce szkolenia, terminie, czasie trwania, lista rezerwacyjna z nazwiskiem klienta, pokwitowanie przyjętej wpłaty lub zaliczki na poczet realizacji usługi etc.  

Zgodnie z treścią przepisu art. 750 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.), do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Dynamiczny rozwój różnych form przedsiębiorczości i działalności na własny rachunek znacznie poszerzył zakres dziedzin, w których umowy takie znajdują zastosowanie. Wystarczy wskazać na powstałe prywatne zakłady lecznicze lub opiekuńcze, różnego rodzaju placówki oświatowe (od przedszkoli do szkół wyższych), biura podróży, agencje reklamowe, kancelarie prawne (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2001 r., sygn. akt IV CKN 269/00, publ. OSNC 2001, nr 9, poz. 139). W tych i innych, bardzo licznych dziedzinach działalności dochodzi wielokrotnie do zawierania różnego rodzaju umów, często o mieszanym charakterze, które nie są regulowane przepisami szczegółowymi, a więc nie doczekały się dotychczas uregulowania prawnego z uwagi na brak odrębności ich konstrukcji. Innymi słowy zakres uprawnień i obowiązków stron takiej umowy stanowi wypadkową cech typowych dla różnego rodzaju umów nazwanych (o dzieło, zlecenie, dostawy, przechowania etc.).

Przepisy stosowane do umów o świadczenie usług szkoleniowych

Skoro ustawodawca nakazuje stosować do takich umów o świadczenie usług odpowiednio przepisy o umowie-zleceniu (art. 734-749 K.c.), czyli z uwzględnieniem specyfiki danej umowy, to należy wskazać przede wszystkim na treść przepisu art. 746 § 1 K.c., istotną z punktu widzenia Pana problemu. Zgodnie z jego brzmieniem, dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. W myśl § 3 tego artykułu, nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.

Jak wskazał Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w wyroku z dnia 23 października 2003 r. (sygn. akt V CK 386/02), „w art. 746 K.c. jako regułę wyrażono swobodę stron w jednostronnym spowodowaniu zakończenia stosunku zlecenia bez względu na motywy, jakimi kierował się wypowiadający, jak i swobodę zrzeczenia się przez strony możliwości rozwiązania stosunku zlecenia, a zabroniono jedynie zrzeczenia się z góry możliwości dania wypowiedzenia z ważnych powodów”. Gdyby nawet umowa o świadczenie usług była zawarta na czas oznaczony, każda ze stron miałaby prawo ją zakończyć w każdym czasie w drodze wypowiedzenia (art. 746 § 1 w zw. z art. 750 K.c., por. także wyrok Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 28 września 2004 r., sygn. akt IV CK 640/03).

Czy klient może wypowiedzieć umowę na usługę szkoleniową w czasie trwania szkolenia?

Jeśli umowy pisemnej w podanej przez Pana sytuacji nie było, nie oznacza to, że stosunek prawny nie jest poddany żadnej regulacji i panować powinna w nim dowolność podejścia do uprawnień i obowiązków stron, wkracza tu bowiem ustawa. Można przyjąć, że pismo klientki, w którym żąda on zwrotu pieniędzy, argumentując to zmianą miejsca zamieszkania i innym wyobrażeniem o kursie, stanowi wypowiedzenie umowy o usługę szkoleniową. Pana klientka ma prawo to zrobić w każdym czasie i nie można jej tego prawa pozbawiać. Musi ona jednakże liczyć się w takim przypadku z tym, że żądanie zwrotu całości wpłaconej sumy za kurs nie jest zasadne i powinna pokryć część umówionego wynagrodzenia, jakie odpowiada zakresowi wykonanej usługi; uczestniczyła przecież w części szkolenia i częściowo z niego skorzystała.

Wypowiedzenie umowy na usługę szkoleniową a zwrot wpłaconej kwoty

Proponuję ustalić wartość jednego dnia szkoleniowego lub ewentualnie jednej godziny szkoleniowej i w ten sposób wyliczyć, w jakiej części szkolenia klientka partycypowała, a następnie odliczyć tę kwotę od umówionego i zapłaconego całego wynagrodzenia, różnicę zwracając klientce w wybrany przez nią sposób (w gotówce lub przelewem). Gdyby realizacja zlecenia wiązała się z Pana strony z jakimiś dodatkowymi, uzasadnionymi profesjonalnym charakterem usługi wydatkami, klientka także powinna je pokryć (pod warunkiem, że tego wyraźnie zażądacie). Jeśli klientka otrzymała fakturę na całość kursu, to Pański przychód z tego tytułu będzie niższy po zwrocie części wpłaty, wobec czego konieczne jest wystawienie faktury korygującej, a w ślad za nią korekty dokonanych rozliczeń podatkowych.

Rezygnacja z usługi szkoleniowej

Pozostaje jeszcze do rozstrzygnięcia zagadnienie, czy powody, które wskazała klientka, wypowiadając umowę szkoleniową (umowę o świadczenie usług), są „ważnymi powodami” w rozumieniu art. 746 § 1 K.c. Zawsze jest to uzależnione od okoliczności i specyfiki danego przypadku. Wydaje się jednak, że nie są to powody błahe, dotyczą bowiem meritum usługi, więc można uznać, że posiadają walor „ważności”. Odrębną kwestią jest, na ile przed realizacją kursu i w momencie podjęcia decyzji o uczestnictwie klientka dysponowała wiedzą o tematyce kursu, czy wiedziała, jakie informacje będą przekazywane. Jeśli otrzymała całkowitą i pełną informację, to może powstać po Pańskiej stronie ewentualne roszczenie o naprawienie szkody wynikającej z rezygnacji z usługi szkoleniowej bez takich ważnych względów.

Zwracam uwagę i podkreślam, że nawet jeśli wypowiedzenie umowy przez klientkę odbyło się z zupełnie nieistotnych powodów, to nie oznacza to automatycznie, że przyjmujący zlecenie (firma szkoleniowa) poniósł jakąkolwiek szkodę majątkową we własnym mieniu. Tylko gdyby taki uszczerbek majątkowy udało się precyzyjnie zmierzyć wartością pieniężną i logicznie powiązać z wypowiedzeniem, jako normalne jego następstwo, byłyby podstawy do domagania się zapłaty odszkodowania, także na drodze sądowej.