Wypowiedzenie w ciąży, czy pracodawca musi je anulować po dostarczeniu zaświadczenia lekarskiego?

Wypowiedzenie umowy w trakcie ciąży

Zgodnie z art. 177 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej jako K.p.) „pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy”. Nie ma to zastosowania do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym 1 miesiąca, ale nie dotyczy to Pani przypadku, ponieważ, jak sama Pani podkreśla, jest już Pani zatrudniona w obecnej firmie od 9 lat.

Jak wskazuje art. 177 § 4 K.p.: „rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze”.

Poinformowanie pracodawcy o ciąży

Przepisy prawa nie nakładają na pracownicę obowiązku informowania pracodawcy o ciąży. Niemniej jeśli Pani nie poinformuje o ciąży, pracodawca nie będzie o niej wiedział, a co za tym idzie – może np. Pani wypowiedzieć umowę o pracę, mimo że z uwagi na ciążę znajduje się Pani w okresie ochronnym. Należy stwierdzić, że takie wypowiedzenie, które nastąpiłoby w czasie, gdy jest Pani w ciąży, nie będzie zgodne z cytowanymi powyżej przepisami K.p., chyba że do wypowiedzenia miałoby dojść w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W przypadku braku powyższych przesłanek jest Pani w ciąży pracownikiem chronionym i pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, ani urlopu macierzyńskiego, chyba że zaszłyby przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z Pani winy (np. ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych), a reprezentująca Panią zakładowa organizacja związkowa wyraziłaby zgodę na rozwiązanie umowy.

Podsumowując, gdyby otrzymała Pani w trakcie ciąży wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn innych niż wskazane powyżej, zanim poinformuje Pani pracodawcę o ciąży, proszę poinformować pracodawcę niezwłocznie po otrzymaniu takiego wypowiedzenia o ciąży i przedłożyć zaświadczenie lekarskie, jak również wprost zakwestionować wypowiedzenie (najlepiej na piśmie) jako sprzeczne z art. 177 § 1 K.p.

Nawet kobiecie, która nie była w ciąży w chwili wypowiedzenia jej umowy o pracę, lecz zaszła w ciążę w okresie jej wypowiedzenia, przysługuje ochrona niezależnie od tego, czy po okresie wypowiedzenia nastąpiło przerwanie ciąży (wyr. SN z dnia 13 kwietnia 1972 r., sygn. akt III PZP 7/72). W związku z tym niezależnie od tego, czy poinformowała Pani pracodawcę o ciąży, jeśli w dniu wypowiedzenia będzie Pani w ciąży, podlega Pani ochronie.

Cofnięcie wypowiedzenia umowy o pracę

Po poinformowaniu o tym fakcie pracodawca powinien, w mojej ocenie, przedłożyć na piśmie wycofanie wypowiedzenia umowy o pracę albo oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, tj. oświadczenie o tym, że uchyla się od wypowiedzenia umowy o pracę, ponieważ, składając wypowiedzenie, nie wiedział o tym, że jest Pani w ciąży i podlega Pani ochronie, a po złożeniu wypowiedzenia o tym się od Pani dowiedział, a więc uchyla się od skutków prawnych tego oświadczenia i wycofuje wypowiedzenie umowy o pracę.

Niemniej wskazuje się, że dokonanie wypowiedzenia lub rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę z pracownicą w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego, jako sprzeczne z zasadami określonymi w art. 177 K.p., jest względnie nieważne i dopiero w razie sporu sądowego może być przez sąd pracy uznane za bezskuteczne. Jest to zatem czynność prawna wadliwa, ale która wywiera skutek prawny, tzn. doprowadza do rozwiązania stosunku pracy, o ile pracownica nie wniesie stosownego pozwu w ustawowym terminie, zawierającym żądania uznania wypowiedzenia za bezskuteczne albo przywrócenia pracownicy do pracy na poprzednich warunkach lub odszkodowania.

Powyższe oznacza, że pracodawca wcale nie musi zgodzić się na cofnięcie wypowiedzenia ani uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne. Pracodawca może obstawać przy tym, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy, a w takiej sytuacji Pani musiałaby wystąpić przeciwko niemu z pozwem w terminie 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę. Niemniej, mam nadzieję, że do takiej sytuacji nie dojdzie i w razie wypowiedzenia umowy o pracę przed poinformowaniem pracodawcy o ciąży pracodawca wycofa to wypowiedzenie, gdy dowie się, że jest Pani w okresie ochronnym.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1972 r., sygn. akt III PZP 7/72