Wynajem mieszkania ukraińskiej rodzinie

Wynajem mieszkania obcokrajowcom

Ustawodawca w zakresie stosunku najmu w ogóle nie zajmuje się obywatelstwem (lub przynależnością państwową) stron umowy najmu; umowę najmu uregulowano głównie w art. 659 i następnych Kodeksu cywilnego (skrótowo: K.c.) oraz w części przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów…. Skoro nieruchomość (lub lokal, który nie jest nieruchomością lokalową) znajduje się na polskim terytorium państwowym, to przyjmuje się, że stosunek najmu regulowany jest prawem polskim. Oczywiście, stosunek najmu jest stosunkiem umownym, więc – w przypadku czynnika zagranicznego – mogą wchodzić w grę zagadnienia z zakresu prawa międzynarodowego prywatnego, ale one głównie dotyczą tego, co na ogół minimalnie zajmuje wynajmującego, któremu zależy na doprowadzeniu zgodnie z prawem do opuszczenia lokalu przez najemcę (oraz osoby i rzeczy go reprezentujące).

Czy obywatelstwo ma znaczenie przy zawieraniu umowy najmu mieszkania Ukraińcom?

Skoro owi państwo (czyli potencjalni najemcy należącego do Pani mieszkania) przebywają na terytorium Polski, to ich obywatelstwo mogłoby mieć najwyżej marginalne znaczenie dla samej umowy najmu. Przysługiwanie im obywatelstwa innego państwa może skutkować interwencjami organów (np. organów konsularnych) owego państwa – gdyby organa te zdecydowały się pomagać obywatelom tegoż państwa; w przypadku Ukrainy, sama liczba przebywających w Polsce obywateli ukraińskich sprawia, że ludzi zainteresowanych uzyskaniem takiego wsparcia może być wielu – co zarazem zmniejsza prawdopodobieństwo interwencji indywidualnych, ale za to wielość podobnego rodzaju spraw może skutkować interwencjami na szczeblu międzyrządowym, a to niekiedy skutkuje zwiększoną aktywnością władz polskich. Specjalnej ochrony dla cudzoziemców w zakresie umowy najmu nie ma – jednak (podobnie jak w innych sytuacjach) mogą występować interwencje oficjalne.

Wynajem lokalu obywatelowi kraju spoza Unii Europejskiej

To, że najemcy (lub byłemu najemcy) przysługuje obywatelstwo innego państwa – szczególnie państwa spoza Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego – może mieć także inne skutki dla wynajmującego. Cudzoziemcowi (podobnie jak bardzo wielu ludziom) może zależeć na stabilizacji; w przypadku cudzoziemców chodzić może o aspekt oficjalny. Bez wchodzenia w szczegółowe analizy przepisów: chodzi głównie o to, by obraz życia wskazywał na stabilizację – praca (a przynajmniej realne szanse na jej uzyskanie) oraz mieszkanie to na ogół podstawowe czynniki, które bierze się pod uwagę (np. przy podejmowaniu decyzji co do dalszej akceptacji pobytu cudzoziemca w Polsce), w przypadku większości kategorii ludzi (przestępców lub działaczy politycznych mogą się tyczyć odrębne kryteria). Ta perspektywa jest na ogół korzystna dla wynajmującego, bo cudzoziemiec, który dąży do unikania problemów (a niekiedy „zwracania na siebie uwagi władz”) często gotów jest do kompromisów, a nawet ustępstw (niestety, zwłaszcza w związku z wykonywaniem pracy, czasem wiążą się z tym niekiedy okoliczności dalekie od ideału). Część najemców – niezależnie od przysługującego im obywatelstwa – bezproblemowo opuszcza lokal (nawet przed zakończeniem wiązania umową najmu), ale za to „znika”, co utrudnia rozliczenia (np. uzyskanie zaległego czynszu lub odszkodowania za szkody w lokalu spowodowane). Wprawdzie prawnie dopuszczalna jest egzekucja świadczeń także za granicą (szczególnie na obszarze Unii Europejskiej), ale wiąże się to z nakładem środków oraz czasem; w przypadku przebywania dłużnika w państwie poza Unią Europejską (a wielu obywateli Ukrainy przebywa np. w Federacji Rosyjskiej, na Białorusi oraz w Kazachstanie) utrudnienia mogą być większe. Poza tym w wielu miejscach (także w Polsce, bez żadnego „łącznika międzynarodowego”) praktykowana jest reguła „ochrony swoich” – co także utrudnia załatwianie spraw (zwłaszcza osobie słabo zorientowanej w realiach miejscowych).

Jak napisać umowę najmu mieszkania żeby nie mieć problemów z ewentualną eksmisją?

Dotyczące umowy najmu przepisy prawne (w tym zawarte w K.c. oraz w ustawie o ochronie praw lokatorów…) dotyczą nie tylko obywateli polskich, ale również cudzoziemców – niezależnie od tego, o jaką stronę umowy najmu chodzi (najemcę, czy też wynajmującego). Ułatwieniu w doprowadzeniu do eksmisji może służyć zawarcie umowy najmu okazjonalnego lub umowy najmu instytucjonalnego; specyficzne przepisy prawne z zakresu tychże umów skoncentrowano w art. 19a i następnych ustawy o ochronie praw lokatorów (najem okazjonalny to wariant do wyboru w związku z szeroką kategorią mieszkań, ponieważ najem instytucjonalny dotyczy wynajmowania przez przedsiębiorców). Wspólne dla tychże wariantów jest założenie podstawowe – swoista transakcja wiązana: władze państwowe dają szanse na szybsze doprowadzenie do eksmisji, ale pod warunkiem wywiązania się z obowiązków podatkowych (według reguły: „coś za coś”).

Umowa o najem okazjonalny

Wspomniany przez Panią wariant „notarialny” może zostać zastosowany np. w związku z zawarciem umowy najmu okazjonalnego. Nie wystarczy samo nazwanie (zatytułowanie) umowy: „umowa najmu okazjonalnego” („umowa o najem okazjonalny”). Niezbędne są także inne składniki. Jednym z nich jest poddanie się egzekucji (w formie aktu notarialnego!) w zakresie eksmisji. Jednak zamysłem ustawodawcy nie było pozbawienie najemców (a na ogół byłych najemców) uprawnień przewidzianych dla najemców – np. uprawnienia do uzyskania lokalu socjalnego (ta kategoria mieszkań podlega przemianom, być może nie tylko w świetle dokumentów). Dlatego najemca powinien złożyć oświadczenie o możności zamieszkania w innym lokalu (na wypadek zakończenia umowy najmu) oraz (co bardzo ważne) oświadczenie właściciela innego lokalu o zgodzie na to, by najemca tam zamieszkał (w przypadku rozwiązania umowy najmu). Przepisy o najmie okazjonalnym lokalu (art. 19a i następne ustawy o ochronie praw lokatorów…) zmieniano i mogą być zmieniane – dlatego może się przydać sprawdzanie aktualnego (w danym czasie) stanu prawnego.

Poddanie się egzekucji w formie aktu notarialnego – czyli wariant przewidziany w art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego – może dotyczyć nie tylko opuszczenia i wydania lokalu, ale także poddania się egzekucji odnośnie określonej kwoty pieniężnej (co mogłoby ułatwić egzekucję np. zaległego czynszu). Takie poddanie się egzekucji (to jest w formie aktu notarialnego) ułatwia doprowadzenie do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Jak wyeksmitować lokatora obcokrajowca za granicę?

Ustawodawca nie uregulował tego, czy oświadczenia (dotyczące możliwości zamieszkania w innym lokalu) mają dotyczyć wyłącznie lokali położonych na terytorium Polski. Trudno jest to jednoznacznie rozstrzygnąć. Wprawdzie nie można całkowicie wykluczyć wariantu ze znajdowaniem się takowego lokalu na terytorium innego państwa, ale względy praktyczne przemawiają przeciwko korzystaniu z takiej ewentualności. Chodzi nie tylko o koszty związane z tłumaczeniem (najlepiej przez tłumacza przysięgłego) oraz oficjalnym poświadczaniem dokumentów zagranicznych – a już same związane z tym koszty mogą zniechęcać do korzystania z takiego wariantu. Po rozwiązaniu umowy najmu może pojawić się problem odnośnie do tego, jak doprowadzić do wyeksmitowania człowieka (nawet jednego dorosłego i w miarę zdrowego) do lokalu położonego za granicą. Komornicy polscy są uprawnieni przeprowadzać egzekucję tylko na terytorium Polski. Nie można wykluczyć zupełnie eksmisji za granicę, ale same koszty i czasochłonność mogą skłaniać do rezerwy od takiego wariantu. Już tańsze (z perspektywy wynajmującego) mogłoby okazać się powiadomienie o sytuacji Urzędu do Spraw Cudzoziemców, którego reakcje mogą być różne.