Wynagrodzenie pod stołem a zmiany w Polskim Ładzie - odpowiedzialność pracodawcy i pracownika

Pracodawca, który płaci pod stołem, poniesie konsekwencje – zmiany wprowadzone w Polskim Ładzie

Faktycznie, tak jak Pani pisze, Polski Ład wprowadził zmiany w kwestii sankcjonowania tzw. płacenia pod stołem. Konsekwencją płacenia pod stołem jest obciążenie odpowiedzialnością za ten czyn pracodawcy, który zostanie zobowiązany do zapłaty podatku od wynagrodzenia za część wynagrodzenia wypłacanego pod stołem. Nadto pracodawcy zostanie przypisany dodatkowy przychód w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdy miesiąc nielegalnego zatrudnienia niezależnie od tego, czy faktycznie i w jakiej wysokości wypłacał wynagrodzenie. Pracodawca zostanie również zobowiązany do zapłaty w całości składek na ubezpieczenia społeczne i składki zdrowotnej od wynagrodzeń wypłacanych pod stołem i nie będzie mógł ich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Wynika to z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Pracownik zwolniony z odpowiedzialności za wynagrodzenie otrzymane pod stołem

Natomiast pracownik jest zwolniony z odpowiedzialności, czyli nie będzie musiał płacić podatku ani nie poniesie żadnych innych kosztów z tym związanych. Wynika to z art. 26a Ordynacji podatkowej: „Podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik”.

Natomiast nie oznacza to, że pracownik nie dostanie zarzutu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia karno-skarbowego, tylko jeśli ów wynagrodzenia otrzymywanego pod stołem nie opodatkuje. Zgodnie bowiem z art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (K.k.s.) podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Fakt, że na przykład pracodawca nie dał pracownikowi wyboru co do sposobu wypłaty wynagrodzenia, nie jest niestety usprawiedliwieniem, gdyż przepisy wskazują jednoznacznie, że pracownik ma obowiązek wykazać w zeznaniu podatkowym wszelki osiągnięty dochód, czyli także otrzymany pod stołem. Na podstawie zacytowanego art. 26a Ordynacji pracownik nie ponosi odpowiedzialności za tę część podatku za wynagrodzenie pod stołem, od której pracodawca nie pobrał zaliczki na podatek dochodowy i nie przekazał do urzędu skarbowego.

Pracownik obowiązany do wykazania przychodu – odpowiedzialność karnoskarbowa

O ile podatek dochodowy jest płacony z wynagrodzenia pracownika, czyli de facto pracownik poprzez swojego pracodawcę przekazuje podatek do urzędu skarbowego, to w sytuacji, gdy pracodawca płaci wynagrodzenie pod stołem, on jako płatnik podatku (czyli podmiot zobowiązany do naliczenia jego wysokości, pobrania z wynagrodzenia oraz wpłacenia na właściwe konto w US) jest odpowiedzialny za te należności podatkowe. Natomiast co do zasady z pieniędzy wypłacanych pod stołem pracownik powinien się rozliczyć i z perspektywy urzędu skarbowego forma wypłaty wynagrodzenia nie ma znaczenia, a każde wynagrodzenie wypłacane pod stołem jest traktowane jako przychód pracownika i podlega opodatkowaniu. Tym samym pracownik powinien tenże przychód wykazać w zeznaniu podatkowym, które składa co rok w terminie do 30 kwietnia, chcąc uniknąć odpowiedzialności z art. 54 K.k.s.

Pracodawca jest także narażony na odpowiedzialność z art. 78 K.k.s., zgodnie z którym płatnik, który nie pobiera podatku albo pobiera go w kwocie niższej od należnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.

Podsumowując, pracodawca, który płaci pod stołem, narusza przepisy prawa pracy i ubezpieczeń, zaś pracownik i tak podatek z tych pieniędzy przekazywanych bez ewidencjonowania powinien rozliczyć, chcąc uniknąć odpowiedzialności z art. 54 § 1 K.k.s. Nowy Ład nakłada na pracodawcę obowiązek opodatkowania, odsetek, zaległych składek, dodatkowego przychodu, braku możliwości odliczenia kosztów), ale nie zwalnia pracownika z sankcji z art. 54 § 1 K.k.s.