Wymiana prawa jazdy na polskie - czy potrzebne są badania lekarskie?

W RP obowiązuje aktualnie ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, która określa:

1. osoby uprawnione do kierowania pojazdami na drogach publicznych oraz na drogach położonych w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu;
2. wymagania w stosunku do osób, o których mowa w pkt 1;
3. zasady uzyskiwania i cofania uprawnień do kierowania pojazdami oraz zatrzymywania dokumentów stwierdzających posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami;
4. zasady prowadzenia działalności w zakresie uzyskiwania uprawnień i badań psychologicznych, związanych z kierowaniem pojazdami;
5. zasady wykonywania badań lekarskich i psychologicznych kierowców, instruktorów i egzaminatorów oraz kandydatów na kierowców, instruktorów i egzaminatorów.

Według wskazanej ustawy:

„Art. 3. 1. Kierującym pojazdem może być osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym (…).

3. Osoba niepełnosprawna pod względem fizycznym może być kierującym, jeżeli uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem”.

Badania lekarskie kierowców

Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców:

„§ 4. 1. W ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz dokonuje oceny stanu zdrowia osoby badanej w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami w zakresie:

9) stanu psychicznego;

10) objawów wskazujących na uzależnienie od alkoholu lub jego nadużywanie;

11) objawów wskazujących na uzależnienie od środków działających podobnie do alkoholu lub ich nadużywanie;

12) stosowania produktów leczniczych mogących mieć wpływ na zdolność do

kierowania pojazdami;

13) innych poważnych zaburzeń stanu zdrowia, które mogą stanowić zagrożenie w sytuacji kierowania pojazdami”.

W ramach oświadczenia kandydat na kierowcę wskazuje na występujące u niego choroby psychiczne, depresję lub zaburzenia nerwicowe.

„Oceniając stan zdrowia osoby badanej w zakresie stanu psychicznego, uwzględnia się:

1. poważne zaburzenia psychiczne wrodzone lub spowodowane chorobą, urazem lub operacją neurochirurgiczną;
2. poważny niedorozwój umysłowy;
3. poważne zaburzenia zachowania spowodowane wiekiem lub zaburzenia osobowości mające negatywny wpływ na ocenę sytuacji, zachowanie lub zdolności adaptacyjne. W przypadku ich istnienia u osoby badanej można orzec brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, jeżeli wskazuje na to opinia lekarza specjalisty w dziedzinie psychiatrii lub psychologa, oraz osoba ta przeprowadza regularne kontrolne badania lekarskie, właściwe dla każdego przypadku”.

W przypadku regularnego stosowania produktu leczniczego, który u osoby badanej obniża zdolność do bezpiecznego kierowania pojazdami, stwierdza się istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

W piśmiennictwie i orzecznictwie sądów administracyjnych funkcjonuje pogląd, że dla bezpieczeństwa ruchu drogowego niezbędne jest czuwanie nad tym, by osoby mające uprawnienia do kierowania pojazdami miały wymaganą sprawność nie tylko w chwili ubiegania się o to uprawnienie, ale także w okresie późniejszym, kiedy z tych uprawnień korzystają.

Skierowanie na badania

Według W. Kotowskiego (W. Kotowski, Ustawa – Prawo o ruchu drogowym. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, 2002) podstawę wydania decyzji o skierowaniu na badania mogą stanowić tylko te przesłanki, które z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazują na istotne zmniejszenie się sprawności kierującego pojazdem.

Może to być np. pochodząca z różnych źródeł informacja o pogorszonym stanie zdrowia, objawy chorobowe świadczące o zaistnieniu przeciwwskazań do wydania prawa jazdy (choroba psychiczna, aktywna forma alkoholizmu, narkomanii, wada wzroku, padaczka itp.). Zgodnie bowiem z art. 87 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym kierującym może być wyłącznie osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz spełnia pozostałe określone przepisami prawa wymagania.

Schizofrenia należy ona do zaburzeń psychotycznych (inaczej psychoz). W skrócie polega na zmienionym chorobowo i tym samym nieadekwatnym postrzeganiem, odbiorem, oceną rzeczywistości oraz przeżywaniem.

Według ustawy o kierujących:

„Art. 82. 1. Badaniu psychologicznemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem,

Art. 97. 1. Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby posiadającej prawo jazdy wydane przez państwo członkowskie Unii Europejskiej wymieni z urzędu to prawo jazdy na polskie krajowe prawo jazdy w przypadku: 1) wydania wyroku sądu, który orzekł zakaz prowadzenia pojazdów, postanowienia sądu lub postanowienia prokuratora o zatrzymaniu prawa jazdy; 2) otrzymania od organu kontroli ruchu drogowego wniosku o skierowanie osoby na badanie lekarskie lub na badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu”.

Z powyższego przepisu wynika, że skierowanie na badania lekarskie jest dopuszczalne wyłącznie, gdy nasuną się zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierującego pojazdami. Oznacza to zatem, że nie wystarczą same wątpliwości, iż kierujący może być w takim stanie i tym samym nie gwarantuje on bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Okoliczności ustalone przez organ muszą bowiem z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazywać, że w stosunku do kierującego mogą występować przeciwwskazania zdrowotne co do jego dalszego udziału w ruchu w takim charakterze.

Zmiana prawa jazdy na polskie

Dokonując wymiany prawa jazdy zagranicznego na polskie, powinien Pan przedstawić badanie lekarskie. Istotne jest, czy ma Pan ważne badania lekarskie i psychologiczne – które są ważne tak długo jak uprawnienia do kierowania pojazdami. Jeśli nie są ważne, trzeba je zrobić. A przy badaniu wskazane byłoby podać zaistniałe okoliczności.

Pana stan zdrowia to Pana odpowiedzialność. Stany złego samopoczucia czy braku kontroli nad własnym ciałem wywołane przewlekłymi chorobami mogą stwarzać zagrożenie w ruchu drogowym nie tylko dla Pana, ale także dla innych użytkowników. Bezwzględnie nie powinien Pan bagatelizować objawów chorób, nie ignorować złego stanu naszego zdrowia wsiadając za kierownicę samochodu.

Zasadniczo powinien Pan skontaktować się z lekarzem w celu weryfikacji zdolności do prowadzenia pojazdów przed złożeniem wniosku o wymianę. Tym bardziej, gdy przyjmuje Pan leki wpływające na zdolności psychomotoryczne. Skutkiem tego może być uznanie przez lekarza istnienia przeciwwskazań do kierowania pojazdami.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, organ uzna konieczność skierowania na badanie lekarskie celem stwierdzenia, czy istnieją zastrzeżenia co do stanu jego zdrowia mogące powodować niezdolność do prowadzenia pojazdów. I od lekarza zależeć będzie dalszy los prawa jazdy w RP.