Wykup udziałów spółki z o.o.

Najpierw kilka słów o posiadaniu i zbywaniu udziałów.

Posiadanie i zbywanie udziałów w spółkach z o.o. łączy się z wykonywaniem działalności gospodarczej w określonych przypadkach. Ma to znaczenie zarówno dla podatku dochodowego, jak i dla podatku VAT.

W orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości UE (C-60/90, C-155/94, C-80/95, C-77/01, C-465/03) wskazano, że podmiot nabywający, posiadający udziały i dokonujący ich zbycia, nie ma statusu podatnika VAT, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem. Tylko w określonych okolicznościach fakt posiadania papierów wartościowych łączy się z wykonywaniem działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Dzieje się tak np. wtedy, gdy posiadacz udziałów (papierów wartościowych) jednocześnie uczestniczy w zarządzaniu spółką, której udziały (akcje) posiada; gdy sprzedaż udziałów (akcji) prowadzona jest w ramach działalności gospodarczej danego podmiotu (maklerskiej i brokerskiej), a także gdy posiadanie udziałów (akcji) jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Gdy podatnik (czyli Pan) nabywa udziały w celu sprawowania uprawnień właścicielskich (tj. bycia wspólnikiem, a nie obrotu nimi), mamy do czynienia z zarządzaniem przez podatnika własnym portfelem inwestycji. Samego nabycia czy sprzedaży udziałów w innych przedsiębiorstwach (spółkach z o.o.) nie można traktować jako wykorzystywania majątku do uzyskania z niego dochodów w sposób częstotliwy. A zatem czynność samego nabycia lub sprzedaży akcji (udziałów) innych spółek nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Jeżeli zaś podatnik ma w zakresie swej działalności obrót papierami wartościowymi i liczy na korzyści finansowe z tytułu wzrostu wartości udziałów, wówczas sprzedaż udziałów stanowi usługę pośrednictwa finansowego i podlega podatkowi VAT.

Jeśli posiadacz udziałów jednocześnie uczestniczy w zarządzaniu spółką, której udziały posiada, zbycie może być uznane za prowadzenie działalności dla celów podatku VAT.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zaś źródłami przychodów są, zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

„3) pozarolnicza działalność gospodarcza (...);

7) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;

8) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany”.

Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Według art. 17 ust. 1 przywołanej ustawy za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się:

„4) dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni, w tym również:

a) dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych,

b) oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach,

c) podział majątku likwidowanej spółki (spółdzielni),

d) wartość dokonanych na rzecz udziałowców i akcjonariuszy nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, określoną według zasad wynikających z art. 11 ust. 2-2b;

5) przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c;

6) należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z:

a) odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych,

b) realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

9) nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny;

10) przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających”.

Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (zasady ogólne) oraz art. 30c (z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej).

Jak wynika z Pańskiego opisu:

1. zamierza Pan nabyć udziały w spółce z o.o., w której jest Pan członkiem zarządu;
2. prowadzi Pan działalność gospodarcza w oparciu o wpis do CEIDG;
3. w ramach działalności nie zajmuje się Pan nabywaniem i zbywaniem papierów wartościowych oraz udziałów w osobach prawnych;
4. zakup ma być sfinansowany kredytem bankowym;
5. udziały nabyte będą w celu posiadania udziałów w tej spółce i czerpania korzyści z jej działalności (dywidenda, ewentualnie wynagrodzenie zarząd);
6. zbycie udziałów spółki z o.o. zapewne jest przewidywane, ale w przyszłości (nie jest to główny cel ich nabycia).

Co do zasady osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może nabyć udziały w spółce z o.o. Właścicielem tych udziałów jest dana osoba fizyczna (nabywca), niezależnie od tego, czy nabywa je prywatnie, czy jako przedsiębiorca.

Jak wynika z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodów ze zbycia udziałów w spółce z o.o. nie łączy z się z dochodami z działalności gospodarczej.

Sposób sfinansowania rodzi obowiązek zapłaty prowizji, odsetek od kredytu.

Prowizja i odsetki związane z kredytem stanowią koszt uzyskania przychodu ze źródła, którym są kapitały pieniężne, nie zaś pozarolnicza działalność gospodarcza. Dla celów podatkowych ich wysokość określa się na dzień zbycia udziałów (których zakup finansowany był kredytem). Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych ze zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną powstaje w momencie przeniesienia własności tych udziałów. Wydatki na ich nabycie są kosztem uzyskania przychodu w chwili jego uzyskania.

Po wykupie udziałów spółki z o.o. będzie Pan miał dochody z:

1. działalności gospodarczej;
2. wynagrodzenia członka zarządu;
3. dywidendy ze spółki;
4. ewentualnie ze zbycia udziałów w przyszłości.

W chwili nabycia wydatki na zakup akcji nie będą kosztem uzyskania przychodu. Staną się nimi dopiero w chwili zbywania udziałów. Nie jest zatem istotne, czy nabywca będzie osobą prywatną, czy działa jako przedsiębiorca (dochodu ze zbycia nie łączy się z dochodem z działalności gospodarczej).

Z uzyskiwanych dochodów spłacany będzie kredyt wraz z odsetkami. Odsetki także będą kosztem dopiero przy zbyciu udziałów.

Z powyższych względów, biorąc pod uwagę obecny stan prawny, optowałbym za wykupem udziałów w spółce z o.o. prywatnie. Konieczne byłoby dokumentowanie wydatków na nabycie oraz spłatę kredytu i odsetek, by móc wykazać wysokość kosztów w razie zbycia udziałów.