Wykonawca nie uznał reklamacji - co zrobić?

Umowa o dzieło

Zlecone przez Państwa usługi posiadają cechy charakterystyczne dla umowy o dzieło. Umowa o dzieło charakteryzuje się tym, że nakłada na przyjmującego zamówienie obowiązek wykonania i oddania dzieła (art. 642 Kodeksu cywilnego), na zamawiającego zaś obowiązek odebrania dzieła, które przyjmujący wykonał zgodnie ze swym zobowiązaniem (art. 643).

Ważne jest tu osiągnięcie określonego rezultatu, który musi być utrwalony materialnie (np. zbudowanie drewutni). Przesłanką wymagalności dzieła jest zaoferowanie go przyjmującemu do odbioru, co powoduje, że po stronie klienta aktualizuje się obowiązek jego odbioru i zapłaty wynagrodzenia. Wykonawca zakończył prace objęte umową, zatem klient zobowiązany był do odbioru i zapłaty wynagrodzenia. To klient w tym wypadku winien udowodnić, że prace zostały wykonane wadliwie.

Oddanie i odebranie dzieła

Oddanie i odebranie dzieła stanowią czynności ekwiwalentne, jednak nie są to czynności tożsame. Oddanie dzieła nie oznacza jego odbioru, nie wymaga zachowania szczególnej formy, może nastąpić zatem także poprzez czynności faktyczne. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 2010 r., sygn. akt IV CSK 173/10, „oddanie dzieła następuje także wówczas, jeżeli z umowy inaczej nie wynika, gdy przyjmujący zamówienie stawia dzieło do dyspozycji zamawiającego, który może je odebrać, choć tego nie czyni. Przepis art. 642 k.c. nie zawiera wymogu zaoferowania dzieła na piśmie do odbioru, ale być może wymóg taki wynikał z umowy podpisanej z wykonawcą o ile taka miała miejsce . Niemniej jednak ponieważ dzieło dotyczyło rzeczy niematerialnej, tj. takiej, której nie da się fizycznie wydać, dlatego też jej oddanie może nastąpić przez dowolną czynność świadczącą, że wykonawca je zakończył”.

Obowiązek zapłaty za fakturę

W opisanym przez Panią przypadku taką czynnością było wystawienie faktury VAT, stanowiącej żądanie zapłaty za wykonanie prac remontowych. Jeżeli bowiem z umowy wynikało, że odbiór prac nastąpić miał poprzez sporządzenie protokołu, a więc w formie pisemnej, to nie oznacza jednak, że brak sporządzenia takiego protokołu stanowi przeszkodę do uznania, że odbiór nastąpił, jeżeli faktycznie miał on miejsce, a zatem w sytuacji, w której czynności faktyczne świadczą o tym, że do tego doszło. Może o tym świadczyć np. dysponowanie lokalem w którym dokonano prac remontowych, zlecenie dokonania poprawek przez inny podmiot, czy dokonywanie innych jeszcze czynności, jak choćby zapłata części wynagrodzenia. Oznacza to, że pomimo niezachowania protokołu oraz pomimo tego, że prace były dotknięte wadą (jeśli było), ich odbiór nastąpił, zatem klient w takim wypadku ma obowiązek zapłacić wynagrodzenie. Nie pozbawia go to natomiast możliwości wykazywania, że wykonanie było nienależyte, co może skutkować niższą zapłatą, a nawet w ogóle jej brakiem. Wykazanie ewentualnych braków obciąża jednak Panią jako klienta. Zatem jeżeli już doszło do wykonania remontu w trakcie którego nie zgłaszaliście Państwo uwag a następnie do jego odbioru, możecie Państwo albo dochodzić odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy, albo skorzystać z tzw. rękojmi za wady i np. złożyć oświadczenie o obniżeniu wynagrodzenia.

Wady dzieła – remontu

W takim wypadku nie będzie jednak można skorzystać ze wspomnianych uprawnień z rękojmi za wady, ale nie zaktualizuje się też obowiązek zapłaty wynagrodzenia wykonawcy. W takim przypadku, jeżeli weryfikacja stanu technicznego nieruchomości po zakończeniu prac wykaże istnienie wad wymagających naprawy, na podstawie art. 637 § 1 w związku z art. 656 § 1 można domagać się od wykonawcy usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Dodatkowo, gdyby okazało się, że na skutek zaniedbania wykonawcy ponieśli Państwo wymierne szkody finansowe, będzie można zgodnie z art. 471 żądać od niego odszkodowania na zasadach ogólnych. 

Mam wrażenie, że u Państwa nierozstrzygnięta ostatecznie sprawa to to, czy prace remontowe zostały odebrane, czy nie. Odebranie dzieła jest jednym z najbardziej problematycznych kwestii związanych w umowo o dzieło. Przede wszystkim dlatego, że strony, zwłaszcza przy mniejszych remontach, nie zdają sobie sprawy z tego obowiązku. Odbiór dzieła, nawet wadliwego, rodzi natomiast określone skutki, w tym obowiązek zapłaty wynagrodzenia. Orzecznictwo przy tym często przyjmuje, że do odbioru doszło w sposób dorozumiany, nawet wówczas, gdy umowa przewidywała obowiązek sporządzenia pisemnego protokołu odbiorczego. Kwestie związane z odbiorem dzieła i związane z nim orzecznictwo stosunkowo szeroko omówił Sąd Najwyższy w Postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2015 r. w sprawie III CZP 8/15, w którym wskazał m.in.:

„Zamawiający może odmówić odebrania dzieła i zapłaty wynagrodzenia, gdy w chwili oddania dzieło ma wady istotne (por. wyrok z dnia 26 lutego 1998 r., I CKN 520/97, OSNC 1998, nr 10, poz. 167, z dnia 14 lutego 2007 r., II CNP 70/06, z dnia 18 stycznia 2012 r., II CSK 213/11). 

Przepis art. 643 nie nakłada na zamawiającego obowiązku odebrania dzieła, jeżeli jest ono dotknięte wadą istotną, czyniącą je niezdatną do zwykłego użytku, lub sprzeciwiającą się wyraźnie umowie. Jeżeli jednak pomimo istnienia wady zamawiający dzieło odbiera, ciąży na nim obowiązek zapłaty wynagrodzenia, co nie pozbawia go możliwości wykazywania, że doszło do nienależytego wykonania umowy, w związku z czym obowiązek ten wyraża się niższą kwotą, a nawet, że w ogóle nie istnieje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2012 r., sygn. akt II CSK 21/12)”.

Zatem wady istotne umożliwiają odmowę odbioru dzieła i zapłaty wynagrodzenia. Wykonawca nie odpowiada za wady dzieła, jeżeli powstały one z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego, niemniej jednak należy zaznaczyć, że gdy materiał dostarczony przez Państwa nie nadawał się do prawidłowego wykonania dzieła, wykonawca powinien Państwo o tym zawiadomić.

Reklamację złożyliście Państwo po tygodniu od ukończenia prac remontowych w trakcie prac nie zgłaszaliście uwag co do sposobu wykonywania prac z czym nieuchronnie wiązałoby się wezwanie do zmiany sposobu realizacji prac remontowych. Nie pozabawia to Jednak Państwa do wezwania usunięcia stwierdzonych wad. 

W całej tej konfliktowej sprawie, moglibyście Państwo powołać rzeczoznawcę, który potwierdzi bądź nie potwierdzi wady wykonania umowy (istotne czy nieistotne) wskazane przez Państwa w reklamacji (konieczna dokumentacja fotograficzna). Jednakże jest to związane z pewnymi kosztami i tu należałoby to rozstrzygnąć może w ten sposób, że w przypadku, gdy wady się potwierdzą, za rzeczoznawcę płaci wykonawca, a gdy się nie potwierdzą, płacą Państwo (porozumienie pisemne, oczywiście).