Współwłasność samochodu a licytacja komornicza

Współwłasność w częściach ułamkowych

Zakładam, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze współwłasnością w częściach ułamkowych.

Możliwość przeprowadzenia egzekucji z ułamkowej części przysługującego dłużnikowi prawa własności wynika z treści przepisu art. 846 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.). Zgodnie z tym przepisem:

„§ 1. Egzekucja z ułamkowej części rzeczy ruchomej będącej wspólną własnością kilku osób odbywa się w sposób przewidziany dla egzekucji z ruchomości, z zastrzeżeniem, że sprzedaży podlega tylko udział dłużnika.

§ 2. Innym współwłaścicielom przysługuje łącznie prawo żądania, aby cała rzecz została sprzedana”.

Generalnie sposób postępowania komornika wobec rzeczy będącej współwłasnością dłużnika jest taki sam jak wobec tej rzeczy, która jest jego wyłączną własnością, z tą różnicą, że przedmiotem egzekucji nie jest rzecz jako całość, a jedynie udział dłużnika w tej rzeczy.

Egzekucja z ułamkowej części ruchomości

Warto zauważyć, że przy egzekucji z ułamkowej części ruchomości zajęciu podlega cała rzecz wspólna i komornik do chwili sprzedaży powinien tak postępować z rzeczą, jakby cała była zajęta. W szczególności powinien zawiadomić wszystkich współwłaścicieli o zajęciu rzeczy oraz o dalszych czynnościach egzekucyjnych, co wynika z § 63 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników.

Natomiast sprzedaży podlega tylko udział dłużnika, chyba że zachodzą podstawy do sprzedaży całej rzeczy (o czym napiszę później).

Pokrótce przedstawię, jak będzie wyglądała egzekucja. Najpierw nastąpi zajęcie samochodu poprzez wpisanie do protokołu zajęcia, który powinien zostać doręczony Panu jako współwłaścicielowi; następnie komornik dokona oszacowania udziału i wystawi go na sprzedaż licytacyjną.

Jeśli dojdzie do sprzedaży, wówczas nabywca ułamkowej części nieruchomości wchodzi w miejsce dłużnika, który przestaje być współwłaścicielem i traci swój udział. Jeżeli sprzedaż nie nastąpi w toku pierwszej, a następnie ewentualnie drugiej licytacji – wierzycielowi przysługuje prawo przejęcia udziału (art. 877 K.p.c.).

Podkreślić należy, że na skutek egzekucji z ułamkowej części ruchomości nie dochodzi do zniesienia współwłasności między dotychczasowymi współwłaścicielami, lecz jedynie zmienia się osoba jednego ze współwłaścicieli.

Nabywca będzie miał takie uprawnienia, jakie przyznają każdemu współwłaścicielowi przepisy Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.). Jeśli chodzi o korzystanie z samochodu, to zgodnie z art. 206 K.c. „każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli”.

Warto dodać, że przepis ten ma charakter dyspozytywny, tzn. współwłaściciele mogą w umowie ustalić inny sposób korzystania z rzeczy wspólnej.

Na podstawie art. 846 § 2 K.p.c. inni współwłaściciele mogą złożyć wniosek o sprzedaż całej rzeczy. Jest to uprawnienie łączne przysługujące wszystkim współwłaścicielom z wyłączeniem dłużnika. Żądanie to może być złożone w dowolnej formie i różnych terminach.

Jako współwłaściciel może wiec Pan zgłosić do komornika żądanie sprzedaży całego samochodu.

Roszczenie o zniesienie współwłasności

Na koniec pragnę zauważyć, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje roszczenie o zniesienie współwłasności.

Zniesienie współwłasności rzeczy niepodzielnej może nastąpić, zgodnie z art. 212 § 2 K.c., przez:

1. przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych,
2. sprzedaż rzeczy i podział uzyskanej sumy pomiędzy współwłaścicieli.

Jeżeli z auta będzie korzystać tylko jeden współwłaściciel, to drugiemu współwłaścicielowi będzie przysługiwać roszczenie o dopuszczenie do współposiadania (korzystania) z samochodu, ewentualnie o ochronę naruszonego posiadania. Podstawą prawną roszczenia o dopuszczenie do współposiadania jest w tym wypadku art. 206 K.c., zgodnie z którym „każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli”.

Gdy drugi współwłaściciel nie będzie korzysta z pojazdu, będzie mógł domagać się wynagrodzenia za wyłączne korzystanie z samochodu przez drugiego współwłaściciela.

Można tu przytoczyć uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r.(sygn. akt III CZP 3/08), zgodnie z którą „współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wykluczający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy”.

Co do udostępniania samochodu, to zgodnie z art. 206 K.c. „każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli”.

Wycenia ruchomości lub oszacowanie ruchomości przez biegłego

Zasadą jest, że komornik oznacza wartość zajętych ruchomości (wycenia ruchomości) i umieszcza je w protokole zajęcia. Jeżeli jednak uzna, że konieczne jest oszacowanie ruchomości przez biegłego albo jeżeli wierzyciel lub dłużnik podnoszą w skardze zarzuty na oszacowanie, wyceny ruchomości dokonuje powołany przez komornika biegły.

Cena wywołania w pierwszym terminie licytacji publicznej wynosi trzy czwarte wartości szacunkowej. Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, zajęte ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi połowę wartości szacunkowej. Sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą od ceny wywołania.

Możliwa jest sytuacja, gdy samochód będzie wyceniony wyżej niż wysokość długu. W razie sprzedaży całej rzeczy wierzyciel może uzyskać zaspokojenie tylko z kwoty stanowiącej równowartość udziału dłużnika, pozostała część sumy uzyskanej z egzekucji podlega podziałowi pomiędzy pozostałych współwłaścicieli stosownie do wielkości ich udziałów.