Wspólny dom na kredyt w związku partnerskim a rozliczenie po rozstaniu

Przejęcie kredytu przez partnerkę

Jak rozumiem, na razie każde z Państwa nadal pozostaje kredytobiorcą odpowiedzialnym za spłatę całego kredytu, a bank może żądać tego od obojga łącznie bądź od każdego z osobna zgodnie z art. 366 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.).

Niezależnie od postanowień umownych umowy kredytu Pan i Pana partnerka mogą – korzystając z instytucji przejęcia długu (art. 519–526 K.c.) – zawrzeć porozumienie, zgodnie z którym jedno z Państwa przejmie cały kredyt. Przejęcie długu ma charakter zwalniający w tym sensie, że dotychczasowy dłużnik zostaje wyłączony z zobowiązania, a dług w dotychczasowej treści przechodzi na przejemcę (zob. art. 519 § 1 K.c.), czyli w tym przypadku na Pana partnerkę.

Oczywiście, oprócz ww. zgody, potrzebne jest również pozytywne zaopiniowanie przez bank. Bank jako kredytodawca ponownie weryfikuje zdolność kredytową – tym razem jednej osoby, czyli Pana partnerki, potrzebne będą więc dokumenty potwierdzające uzyskiwane dochody. Jeśli odłączenie jednego ze współkredytobiorców z umowy w jakikolwiek sposób zagrozi spłacie zadłużenia, prawdopodobnie konieczne będą dodatkowe zabezpieczenia, jak poręczenie, hipoteka innej nieruchomości czy też włączenie do umowy kredytowej członka rodziny. W przeciwnym wypadku może dojść do rozwiązania umowy kredytowej w trybie nadzwyczajnym. Przejęcie długu ma też znaczenie wobec niektórych form zabezpieczenia wierzytelności. W myśl art. 525 K.c. jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią (czyli inną niż dłużnik), to takie poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygaśnie z chwilą przejęcia długu. Nie wygasną jedynie w przypadku, gdy poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia. Zgoda osoby trzeciej musi być wyrażona w formie wymaganej dla umowy o ustanowienie danego zabezpieczenia. Zgoda powinna być udzielona przed zawarciem umowy o przejęcie długu. Jeśli zgody nie było, to z chwilą zawarcia umowy zabezpieczenia wygasną.

Natomiast zabezpieczenia inne niż poręczenie lub ograniczone prawa rzeczowe ustanowione przez osobę trzecią nie wygasną na skutek przejęcia długu, chyba że taki skutek będzie wynikał z umowy o przejęcie długu.

Umowa o przejęcie długu

Należy pamiętać, że przejęcie długu nie narusza treści istniejącego stosunku zobowiązaniowego, a jedynie powoduje zmianę osoby dłużnika. Pana partnerka jako osoba przejmująca dług wstępuje we wszystkie obowiązki dotychczasowego dłużnika, które wynikają z umowy lub ustawy. Obowiązana więc jest do zapłacenia bankowi należności, ponosi wobec niego odpowiedzialność za zwłokę, niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (czyli spłaty kredytu). Pana partnerce jako przejemcy długu przysługują jednak przeciwko bankowi (wierzycielowi) wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik. Należy jednak pamiętać, że nie przysługuje jej zarzut potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika. Może natomiast przedstawić do potrącenia swoją wierzytelność przysługującą jej wobec banku.

Umowa o przejęcie długu powinna być zawarta w formie pisemnej – inaczej nie jest ważna. Ten sam wymóg dotyczy zgody banku na przejęcie długu. Jeżeli forma pisemna tych czynności prawnych nie zostanie zachowana, to przejęcie długu będzie nieważne z mocy prawa. Na nieważność powołać się może każdy zainteresowany, a sąd przy rozpatrywaniu sprawy powinien uwzględnić ją z urzędu.

Zgoda na przejęcie długu może być wyrażona w stosunku do Pana partnerki przez Pana w umowie o przejęcie długu. Powinna ona zawierać:

• określenie przejmowanego długu i jego wysokości,
• wskazanie dotychczasowego dłużnika,
• wskazanie przejmującego dług,
• oraz – w zależności od wariantu – oświadczenie banku o wyrażeniu zgody na przejęcie długu przez przejemcę długu (nowego dłużnika) albo oświadczenie dotychczasowego dłużnika o wyrażeniu zgody na przejęcie długu przez przejemcę długu.

Pana partnerka może wyznaczyć Panu termin do wyrażenia ww. zgody. Jeżeli termin ten upłynie bezskutecznie, będzie to oznaczać brak zgody. Kolejnym krokiem będzie wtedy podpisanie aneksu do umowy kredytowej, w którym jedynym kredytobiorcą będzie Pana partnerka. Jeżeli nie wyrazi Pan zgody na przejęcie długu, to umowa o przejęcie długu będzie uważana za niezawartą.

Kolejnym krokiem jest podpisanie aneksu do umowy kredytowej, w którym Pana partnerka staje się jedynym kredytobiorcą (ewentualnie w braku zdolności z innym współkredytobiorcą). Przejęcie długu może być także dokonane na podstawie umowy trójstronnej zawartej pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, w której treści złożą oni stosowne oświadczenia.

Uzyskanie zwrotu poniesionych kosztów

Jednakże należy zaznaczyć, że z tytułu przejęcia długu przez Pana partnerkę nie przysługuje Panu żaden tytuł do żądania zwrotu dotychczas uiszczonych kwot na spłatę kredytu hipotecznego, przynajmniej dopóki jest Pan współwłaścicielem działki i wybudowanego domu. Dopiero na etapie ewentualnego rozliczenia z tytułu własności domu i działki mógłby się pojawić temat rozliczeń poniesionych na ich zakup.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93