Wspólnik spółki cywilnej chce zaciągnąć kredyt - jakie zabezpieczenie dla drugiego wspólnika?

Odpowiedzialność za zobowiązanie kredytowe wspólnika

Jeśli znajomy sam będzie kredytobiorcą, to nie ma mowy o jakiejkolwiek Pana odpowiedzialności za zobowiązanie kredytowe. Jeśli zaś kredytobiorcą będzie spółka – to nie spółka ale wspólnicy. Spółka cywilna nie jest osobnym podmiotem prawnym, nie może zaciągać zobowiązań.

Umowę zawierają wspólnicy i ponoszą za nią pełną odpowiedzialność. Jeśli będzie Pan wpisany jako kredytobiorca, to musi Pan pamiętać, że przed bankiem odpowiada Pan bez względu na postępowanie wspólnika.

Cokolwiek podpisze Pan ze wspólnikiem na okoliczność zabezpieczenia Pana przed spłatą kredytu, wobec banku pozostanie Pan dłużnikiem do końca trwania umowy i bank będzie miał prawo wyegzekwować od Pana spłatę tego kredytu.

W trakcie umowy można próbować ją zmienić, być może bank się zgodzi na zmianę kredytobiorcy. Jest to jednak rzadkie.

Za zgodą banku może nastąpić przejęcie długu przez wspólnika. Podkreślam – tylko za zgodą banku. Z mocy art. 519 § 2 pkt 1 K.c., w wyniku przejęcia długu, nie dochodzi do zmiany treści stosunku zobowiązaniowego; jedynie na miejsce dłużnika wstępuje przejmujący dług.

Instytucja przejęcia długu

Instytucja przejęcia długu została uregulowana w art. 519 Kodeksu cywilnego. Zmiana dłużnika wywiera skutki nie tylko wobec długu przejętego przez przejemcę, ale także wobec stosunków pobocznych takich jak osobiste zabezpieczenia wierzytelności czy ograniczone prawa rzeczowe. Pozycja prawna podmiotu zabezpieczającego dług przejmowany może się radykalnie zmienić w wyniku przejęcia, dlatego ustawodawca przewidział w art. 525 K.c. konieczność wyrażenia zgody przez poręczyciela lub osobę trzecią, która ustanowiła ograniczone prawo rzeczowe, na dalsze trwanie zabezpieczeń, bez której one wygasają. Uzasadnieniem takiej regulacji jest po pierwsze prawdopodobieństwo poniesienia odpowiedzialności przez osobę trzecią, która ustanowiła zabezpieczenie. Przejemca długu może się bowiem okazać osobą, która ma wątpliwą zdolność do zaspokojenia roszczeń wierzyciela, tym samym doprowadzając do konieczności ponoszenia ciężaru wierzytelności przez podmiot zabezpieczający. Drugim powodem jest pewność zaspokojenia wierzyciela (osoby, która wstąpiła na mocy art. 518 § 1 pkt. 1 K.c. w prawa wierzyciela) w późniejszym procesie regresowym. Art. 525 Kodeksu cywilnego nie wspomina natomiast o gwarancji bankowej. Z uwagi na podobne funkcje, jakie pełni gwarancja bankowa i poręczenie nie należy dokonywać znaczącego rozróżnienia skutków prawnych przejęcia długu w przypadku obu tych instytucji (P. Drapała: Zwalniające przejęcie długu a zabezpieczenie wierzytelności, MP 2002 nr 1).

Zmiana dłużnika w zobowiązaniu

Przejęcie długu ma charakter zwalniający w tym sensie, że dotychczasowy dłużnik zostaje wyłączony z zobowiązania, a dług w dotychczasowej treści przechodzi na przejemcę (zob. art. 519 § 1 K.c.).

Zmiana dłużnika w zobowiązaniu, w którym wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, skutkuje tym, że poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia (zob. art. 525 K.c.).

Wreszcie według art. 524 § 1 K.c. – przejmującemu dług przysługują przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika. Ponadto osoba przejmująca dług nie może powoływać się względem wierzyciela na zarzuty wynikające z istniejącego między przejmującym dług a dotychczasowym dłużnikiem stosunku prawnego, będącego podstawą prawną przejęcia długu; nie dotyczy to jednak zarzutów, o których wierzyciel wiedział (art. 524 § 2 K.c.).

Bankowy tytuł egzekucyjny

Zgodnie z art. 98 Prawa bankowego – bankowy tytuł egzekucyjny może być także podstawą egzekucji przeciwko osobie trzeciej, gdy osoba ta przejmie dług wynikający z czynności bankowej. Należy jednak przychylić się do poglądu, że może to nastąpić tylko wtedy, gdy bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przed przejęciem długu. Gdyby przejęcie długu miało miejsce przed wystawieniem BTE w stosunku do dotychczasowego dłużnika, to bank nie może wystawić go później przeciwko przejemcy długu. Po przejęciu długu nie będzie mógł także wystawić BTE przeciwko dotychczasowemu dłużnikowi, gdyż na skutek przejęcia długu został on z długu zwolniony.

Jedyną możliwością, aby finalnie wyegzekwować od wspólnika należność, gdyby jednak spłacić musiał Pan zobowiązanie kredytowe, jest umowa między Wami, na mocy której wspólnik przyjmuje na siebie odpowiedzialność z umowy kredytowej i zobowiązuje się ją spłacić. Taka umowa jest ważna tylko między Wami, nie jest ważna wobec banku. Dopóki bank nie zgodzi się na zmianę umowy – będzie Pan kredytobiorcą.

Warto także, aby wspólnik ustanowił jakieś zabezpieczenie. Bo o ile uzyska Pan nawet wyrok sądowy zobowiązujący wspólnika do zwrotu Panu spłaconej pożyczki / kredytu (jeśli bank wyegzekwuje ją od Pana), to drugą kwestią jest faktyczna egzekucja od wspólnika. Dobrze byłoby ustanowić zabezpieczenie na jego majątku – hipoteka, zastaw, albo jako zabezpieczenie uzyskać poręczenie od kogoś wypłacalnego.