Wspólne inwestycje w mieszkanie i koniec związku partnerskiego, kto co zwraca?

We wzajemnych rozliczeniach małżonków i konkubentów po rozstaniu duże różnice

Mimo że partnerzy żyjący w tzw. konkubinacie funkcjonują i żyją tak jak małżonkowie, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, kupują nieruchomości, biorą wspólne kredyty itp., przepisy prawa nie regulują wprost kwestii związanych z wzajemnymi rozliczeniami między konkubentami, w przeciwieństwie do małżonków, których w trakcie trwania małżeństwa łączy ustawowa małżeńska wspólność majątkowa. Przepisów dotyczących małżeńskiej wspólności majątkowej nie można stosować analogicznie do związków partnerskich.

W orzecznictwie przyjmuje się, że rozliczenie byłych partnerów w sferze stosunków majątkowych powinno następować na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia. Zgodnie z art. 410 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (K.c.) – świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Zapłata na rzecz byłego partnera z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia albo nienależnego świadczenia

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 27 września 2018 r. (sygn. akt: I ACa 397/18) wskazał, że „do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 i nast. K.c., chyba że szczególne okoliczności wskazują na istnienie innej podstawy tych rozliczeń”. Przepisy te dotyczą bezpodstawnego wzbogacenia.

Niekiedy wskazuje się, że powództwo przeciwko byłemu konkubentowi może znaleźć podstawę także w nienależnym świadczeniu. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 26 kwietnia 2019 r. (sygn. akt: I ACa 636/18) wskazał, że „dochodzone przez powódkę roszczenie powinno być ocenione w kontekście przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, a nawet dalej idąc o nienależnym świadczeniu, ponieważ istota jej żądania sprowadza się do zwrotu wskazanych w pozwie świadczeń pieniężnych, spełnionych przez nią na majątek pozwanego, których cel nie został osiągnięty (art. 410 § 2 K.c.)”.

Trwanie związku partnerskiego jako podstawa przysporzenia

Skoro przysporzenie majątkowe na Pana rzecz pozostawało w związku z relacją, która Państwa łączyła, to wraz z zakończeniem tej relacji odpadła podstawa przysporzenia. Skoro z kolei nie ustalali Państwo odmiennie rozliczenia łączącego Państwa związku po jego ustaniu (np. w drodze umowy zawartej przed notariuszem), to należy uznać, że świadczenie na Pana rzecz, tj. pokrycie kosztów remontu Pana nieruchomości, wraz z odpadnięciem celu przysporzenia (rozstanie) stało się nienależne i winno zostać przez Pana zwrócone. Analogicznie orzekł Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny, w prawomocnym wyroku z dnia 10 stycznia 2017 r. (sygn. akt: I C 693/14).

W mojej ocenie była partnerka może podnosić, że doszło po Pana stronie do bezpodstawnego wzbogacenia, bowiem poczyniła nakłady na Pana majątek (mieszkanie) ze swojego własnego majątku (pokrycie kosztów remontu z własnych środków w kwocie 20 tys. zł). Celem i podstawą prawną dokonania powyższego przysporzenia z majątku Pana byłej partnerki na rzecz Pana majątku była nadzieja na dalsze trwanie związku i tworzenie rodziny, zwłaszcza że mają Państwo wspólne, małoletnie dziecko. Cel i podstawa prawna przysporzenia ustały z chwilą zakończenia związku.

Powództwo o zapłatę przeciw byłemu konkubentowi – dowody dla sądu

Zatem była partnerka może wnieść powództwo o zapłatę z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 K.c.) albo nienależnego świadczenia (art. 410 § 2 K.c.).

Sądy w tego typu sprawach nierzadko uwzględniają powództwa, chociażby w części, choć wszystko zależy od przebiegu postępowania i zgromadzonego materiału dowodowego (w tym przedłożonych dokumentów, potwierdzeń przelewów, wydruków z rachunku bankowego itp.). W toku postępowania była partnerka będzie musiała udowodnić, w jakim zakresie pozostaje Pan bezpodstawnie wzbogacony jej kosztem. Biorąc pod uwagę, że nieruchomość należy do Pana, co łatwo będzie wykazać wydrukiem z księgi wieczystej nieruchomości, a partnerka pokryła koszty remontu w kwocie 20 tys. zł, to ta kwota stanowić będzie bezpodstawne wzbogacenie po Pana stronie. Wartość bezpodstawnego wzbogacenia powódka będzie wykazywała najpewniej potwierdzeniami z jej rachunku bankowego i fakturami VAT – na wykazanie faktów pokrycia kosztów remontu należącej do Pana nieruchomości.

Podsumowując, skoro była partnerka już wystosowała w stosunku do Pana żądanie zwrotu kwoty 20 tys. zł, rekomenduję dojść do porozumienia bez potrzeby kierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Mogą Państwo zawrzeć ugodę, w której ustalą kwestie dotyczące rozliczenia po rozstaniu. Dotyczy to także przysporzeń z Pana środków na rzecz majątku byłej partnerki (o ile takie sytuacje miały miejsce).