Włączenie działki do majątku wspólnego i budowa domu

Włączenie składników majątkowych

Nie jestem w stanie zrozumieć stanowiska notariuszy. Wskutek zawarcia umowy majątkowej obejmującej wspólnością składniki majątkowe, które należały dotychczas do majątków osobistych, następuje przesunięcie tych składników do majątku wspólnego. Do takiego przesunięcia wystarczy ogólne lub rodzajowe określenie tych składników, np. postanowienie, że majątkiem wspólnym stają się wszystkie przedmioty, które dotychczas należały do majątków osobistych, albo postanowienie, że majątkiem wspólnym stają się tylko przedmioty należące dotychczas do majątków osobistych, nabyte przez małżonków z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków. Jednakże ze względów praktycznych, mianowicie dla stworzenia pełnej jasności w małżeńskich stosunkach majątkowych i zapobieżenia ewentualnym sporom mogącym powstać w przyszłości, celowe może być dalsze skonkretyzowanie umowy przez wymienienie w niej przedmiotów majątkowych, które z woli stron przechodzą z dotychczasowych majątków osobistych do majątku wspólnego. Dotyczy to zwłaszcza nieruchomości, jak bowiem słusznie wskazano w literaturze (zob. S. Breyer, S. Gross, [w:] Komentarz KRO, 1975, s. 240), dokonanie wpisu w księdze wieczystej na zasadach umownie rozszerzonej wspólności majątkowej prawa własności nieruchomości, które dotychczas należały do majątków osobistych, zostaje uproszczone przez określenie tych nieruchomości w treści umowy (art. 31 KWU).

W literaturze wskazuje się, że rozszerzenie wspólności może odnosić się zarówno do pewnego rodzaju przedmiotów majątkowych, jak i do indywidualnie oznaczonej rzeczy lub prawa (tak J. Gajda, T. Smyczyński, w: System PrPryw, t. 11, 2014, s. 458, Nb 6; G. Bieniek, Umowne…, s. 119). W konsekwencji przyjmuje się, że wspólność majątkowa rozszerzona występuje również wówczas, gdy małżonkowie do majątku wspólnego włączyli tylko jeden przedmiot majątkowy, który należałby do majątku osobistego jednego z małżonków, gdyby nie została zawarta umowa majątkowa (tak J. Gajda, T. Smyczyński, jw., s. 487, Nb 38).

Rozszerzenie wspólności majątkowej

W orzecznictwie i nauce prawa dużo uwagi poświęca się dopuszczalności rozszerzenia wspólności na przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. W cytowanym już postanowieniu z 25.2.2010 r. (sygn. akt I CSK 361/09), SN stwierdził, że jeżeli umowa rozszerzająca wspólność majątków rozciąga na małżonków „prawa należące dotąd do ich majątków osobistych (z wyłączeniem jedynie praw wymienionych w art. 49 k.r.o.), wejście w te prawa przez drugiego małżonka, ma charakter sukcesji uniwersalnej. Małżonek uzyskuje je w ramach majątku wspólnego zbiorczo, w wyniku jednej czynności prawnej, a jego sytuacja odpowiada sytuacji małżonka, w którego majątku wspólnym dotąd pozostawały wspólne obecnie prawa (por. art. 50 k.r.o.)”. Przyjmuje się, że celowe może być skonkretyzowanie tego typu postanowienia umownego przez wskazanie konkretnych przedmiotów majątkowych, które z woli stron przechodzą z dotychczasowych majątków osobistych do majątku wspólnego małżonków. W przypadku nieruchomości ułatwi to dokonanie wpisu w księdze wieczystej (zob. K. Pietrzykowski, w: Komentarz KRO, 2018, art. 47, Nb 31).

W piśmiennictwie stwierdzono, że możliwe jest zawarcie umowy rozszerzającej wspólność, polegającej na objęciu wspólnością, w całości lub w części, tylko majątków osobistych obojga małżonków posiadanych do chwili zawarcia umowy, z utrzymaniem na przyszłość stosunków majątkowych wynikających z przepisów o wspólności ustawowej.