Sprawa dotyczy darowizny, którą żona miałaby otrzymać od swojego ojca, a którą chcielibyśmy włączyć do majątku wspólnego, aby z darowizny móc opłacić zakup nieruchomości. Jak wygląda kwestia opodatkowania takiej darowizny? Wiem, że grupa 0 nie podlega opodatkowaniu, ale znowu pojawiam się ja jako osoba niezaliczająca się do grupy. Proszę o pomoc i najlepsze rozwiązanie tej sprawy. Jakie dokumenty powinniśmy dostarczyć i gdzie?
Jak skorzystać ze zwolnienia z opłaty podatku od spadków i darowizn?
Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn „zwalnia się od ww. podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez przez m.in. zstępnych (w tym zatem dzieci) jeżeli w przypadku pieniężnej darowizny dokonanej nie w formie aktu notarialnego:
- obdarowani zgłoszą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycie w terminie 6 miesięcy od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia (SD-Z2) i
- gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne (i wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9.637 zł) udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.
Zatem by obdarowana żona mogła skorzystać ze zwolnienia, musi złożyć, w terminie 6 miesięcy od dnia wykonania darowizny, druk SD-Z2, ale jednocześnie udokumentować otrzymanie środków w ww. sposób, tj. np. dowodem przekazania na rachunek płatniczy. Zwolnienie nie obejmuje Pana, więc jeśli darczyńca wskaże, że darowizna jest do Państwa majątku wspólnego, to Pan będzie musiał zapłacić podatek na zasadach ogólnych.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Wprowadzenie otrzymanej darowizny do majątku wspólnego małżonków
Jeśli zaś żona otrzyma darowiznę i będzie chciała ją wprowadzić do majątku wspólnego, może pojawić się tu problem dopuszczalności takiego działania. Artykuł 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa)”. Niemniej jednak nie można, zgodnie z art. 49 §, „przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:
1) przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
2) prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
3) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
4) wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę”.
Czy można rozszerzyć wspólność majątkową na środki nabyte w darowiźnie?
W doktrynie są podzielone zdania, czy zgodnie z powyższym można rozszerzyć wspólność na środki nabyte w darowiźnie. Kodeks posługuje się ograniczeniem opartym o zwrot „przypadną małżonkowi”, co według mnie dotyczy tylko ewentualnych przyszłych darowizn, a nie darowizn już dokonanych. Pozostając w pewnej opozycji do powyższego, Adam Bartosiewicz wskazuje: „Co prawda przepis powyższy stanowi o przedmiotach, które przypadną małżonkowi, jednakże w literaturze przedmiotu wskazuje się, że „dopuszczalność przeniesienia do majątku wspólnego już poprzednio nabytego prawa także zależy od dodatkowych okoliczności (…) Ponieważ jednak przepis art. 49 § 1 pkt 1 k.r.o. wskazuje na przedmioty, które dopiero »przypadną« w przyszłości, to literalnie rzecz biorąc nie dotyczy on przedmiotów już odziedziczonych. Taka ściśle gramatyczna wykładnia nie wydaje się być jednak poprawna z punktu widzenia skutecznej ochrony swobody testowania. Włączenie do wspólności przedmiotów już odziedziczonych (lub zapisanych) poprzez intercyzę rozszerzającą wspólność mogłoby w istocie spowodować naruszenie wyraźniej woli spadkodawcy (…) Jeżeli zatem jego wyraźną wolą było, aby te przedmioty nabyte zostały tylko przez jedno z małżonków do majątku osobistego, to zasadniczą wątpliwość budzić musi dopuszczalność późniejszego postanowienia w intercyzie, że przedmioty te wejdą jednak do majątku wspólnego. W doktrynie wskazano, że w takiej sytuacji, »pomimo braku wyraźnego przepisu«, należałoby uznać takie rozszerzenie wspólności za niedopuszczalne (M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks, 2006, s. 277)” (T. Sokołowski, Komentarz do art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 2010).
W mojej ocenie wyjściem z sytuacji jest nabycie przez żonę nieruchomości za środki z majątku odrębnego, czyli za środki z darowizny od ojca, i później albo rozszerzenie współwłasności małżeńskiej, tak by nabyta nieruchomość do niej weszła, albo darowanie części ze swojego majątku odrębnego do majątku odrębnego męża.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Nowe kwoty wolne od podatku
W myśl rozporządzenia z 1 lipca 2023 r się kwota wolna od podatku dla 1, 2 oraz 3 grupy, wynosi:
- Kwota przed 1 lipca 10 434 zł dla grupy I teraz 36 120 zł,
- Kwota przed 1 lipca 7 878 zł dla grupy II teraz 27 090 zł,
- Kwota przed 1 lipca 5 308 zł dla grupy III teraz 5 733 zł.
Jak widać kwoty uległy znaczącemu zwiększeniu.
Przykłady
Darowizna od rodziców na zakup mieszkania: Ewa i Tomasz planowali zakup swojego pierwszego wspólnego mieszkania. Rodzice Ewy zdecydowali się przekazać jej znaczną sumę pieniędzy na ten cel jako darowiznę. Małżonkowie chcieli wiedzieć, jak mogą legalnie włączyć te środki do ich wspólnego majątku, aby wspólnie sfinansować zakup nieruchomości, jednocześnie zastanawiając się nad konsekwencjami podatkowymi takiego działania. Najlepszym wyjściem będzie zakup przez Ewę mieszkania, a później rozszerzenie własności małżeńskiej o ten lokal.
Darowizna samochodu dla żony: Marek otrzymał od swojego ojca drogi samochód jako prezent. Jako że Marek i jego żona Agata często korzystali razem z tego auta, postanowili, że chcą włączyć ten pojazd do ich wspólnego majątku. Zastanawiali się, jakie kroki powinni podjąć, aby proces ten był zgodny z prawem, oraz jakie mogą być konsekwencje podatkowe takiego działania. Dobrym pomysłem wydaje im się darowizna męża dla żony.
Darowizna pieniężna od teściowej: Anna otrzymała od swojej matki, która mieszka za granicą, znaczną sumę pieniędzy jako darowiznę. Razem ze swoim mężem, Janem, chcieli wykorzystać te środki na remont ich wspólnego domu. Mogli to zrobić, ponieważ Anna może przeznaczyć środki z darowizny na co chce.
Podsumowanie
W artykule omówiliśmy złożoność i ważność prawidłowego zarządzania darowiznami w kontekście majątku wspólnego małżonków. Przedstawiliśmy kluczowe aspekty prawne i podatkowe związane z włączaniem darowizn do majątku wspólnego, a także praktyczne przykłady, które mogą pomóc w zrozumieniu tych zagadnień.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej darowizn i zarządzania majątkiem wspólnym? Skorzystaj z naszych usług konsultacji on-line i pomocy w przygotowaniu niezbędnych dokumentów, aby zapewnić sobie spokój ducha i pewność, że wszystko jest zgodne z prawem. Wypełnij formularz zadawania pytania i skontaktuj się z nami.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
3. T. Sokołowski, Komentarz do art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 2010
Darowizna pieniężna od żonatego brata a podatek
