Wielu spadkobierców nieruchomości - jak przeprowadzić sprawę spadkową?

Ustalenie potencjalnych spadkobierców

Na samym wstępie należy wskazać, że bardzo pomocne byłoby ustalenie wszystkich spadkobierców samemu, tzn. na własną rękę. Dzięki temu z każdym z nich mógłby Pan porozumieć się w zakresie sprzedaży tej nieruchomości czy też odkupienia, podziału itp. Warto to zrobić, bowiem najlepszą opcją w takiej sytuacji jak ta Pańska jest zebranie wszystkich u notariusza i sporządzenie tzw. aktów poświadczenia dziedziczenia kolejno po każdym ze zmarłych. W aktach notarialnych oczywiście może nastąpić również przekazanie całej nieruchomości bądź jej części na Pańską rzecz. Za opłatą lub bez w zależności od tego, jak Pan dogada się z resztą zainteresowanych. W sytuacji, gdy nie uda się Panu ustalić wszystkich spadkobierców albo zaistnieje spór co do podziału, to niestety czynności te będzie trzeba przeprowadzić przed sądem i dopiero wtedy tam sąd orzeknie, komu należy się jaki udział w danej nieruchomości.

Stwierdzenie nabycia spadku

W opisanym przez Pana przypadku spadek z mocy ustawy przypada kilku osobom, tzn. Panu, a także pozostałym spadkobiercom. Postępowaniem, od którego powinni Państwo zacząć całe przejmowanie spadku, jest postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym, w tej kolejności, w której te osoby umierały. Wskazać należy, iż jest to postępowanie konieczne z uwagi na to aby zachować pewną całość i też zasadny w tej sytuacji formalizm. Prawo do spadku nie przedawnia się, co oznacza, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może być wydane wiele lat po śmierci spadkodawcy. Dlatego jeśli takie postanowienie nie było do dnia dzisiejszego wydane, to należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycie spadku, a jako uczestników należy podać pozostałych spadkobierców. Jeśli Państwo nie wskażecie wszystkich, to sąd może wezwać takie osoby przez obwieszczenie prasowe lub w inny sposób, jednak nie da się ich wykluczyć z dziedziczenia ustawowego, bowiem z tego, co wiem, w Państwa sytuacji nie było sporządzonego testamentu, który by kogokolwiek wydziedziczył z majątku.

Dziedziczenie działek zgodnie z ustawą

W Państwa sytuacji nie mamy testamentu, więc dziedziczenie odbywa się zgodnie z ustawą, czyli z kodeksem cywilnym, w pierwszej kolejności do dziedziczenia – tak samo jak dawniej – są uprawnione osoby najbliższe spadkodawcy, czyli jego małżonek oraz dzieci. Dziedziczą nadal w częściach równych, przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku (art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego), jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych (art. 931 § 2 Kodeksu cywilnego) i dalej w braku zstępnych (dzieci i wnuków) spadkodawcy powołani do spadku z ustawy są jego małżonek i rodzice (art. 932 § 1 Kodeksu cywilnego).

„Art. 932. [Dziedziczenie w braku zstępnych spadkodawcy]

§ 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

§ 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

§ 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku”.

Dogadywanie się z pozostałymi spadkobiercami działek

Mając już określone ułamkowe udziały, kto ma ile, może Pan z tymi osobami się dogadywać i ewentualnie odkupić konkretne udziały. Jeśli się to Panu nie uda, niektórzy będą żądali za dużo, ktoś nie będzie chciał w ogóle sprzedać itd., znów musi Pan udać się do sądu. Dobrze byłoby przed skierowaniem sprawy do sądu mieć już jak najwięcej udziałów. Dopiero po przeprowadzeniu postępowania spadkowego można iść dalej, czyli do działu spadku – w tym postępowaniu można dopiero żądać przyznania komuś danej części spadku.

Do czasu przeprowadzenia działu spadku każdy ze spadkobierców ma prawo do współposiadania przedmiotów należących do spadku, chyba że spadkodawca powołał w testamencie wykonawcę testamentu. W przypadku braku odmiennych uregulowań, tzn. np. faktu nieposiadania testamentu, każdy ma prawo do korzystania ze spadku. Aby przyznać każdemu ze spadkobierców określone przedmioty wchodzące w skład spadku i znieść wspólność praw i obowiązków należy dokonać działu spadku. Wobec tego, mając na uwadze art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy pomiędzy spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Samo postępowanie będzie toczyło się w trybie nieprocesowym, w sądzie właściwym dla spadku. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien dotyczyć całego spadku. Wszystkie rzeczy, które wchodziły w skład spadku, musi Pan wykazać w tym wniosku.

Złożenie wniosku do sądu

Jeśli chodzi o pozostałe formalności, to taki wniosek koniecznie składa się na piśmie, jako uczestników musi Pan wskazać innych spadkobierców, czyli rodzeństwo. Do celów dowodowych wystarczy akt własności nieruchomości lub odpis z księgi wieczystej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego wartość i skład spadku ustala sąd. I teraz tak – co do zasady sąd najczęściej dzieli spadek w ten sposób, że może przyznać określonej osobie, np. Panu całą nieruchomość lub na własność Pana – z obowiązkiem spłaty pozostałych. Jest jeszcze opcja podziału fizycznego, jeśli jest to możliwe – każdy otrzymuje fragment działki wedle udziału, ale w tym przypadku musi być taka możliwość fizyczna. I opcja trzecia – sprzedaż wszystkiego przez komornika sądowego i podział pieniędzy na wszystkich spadkobierców wedle udziałów.