Wezwanie z prokuratury a pobyt za granicą

Czy prokurator może przesłuchać osobę pozostającą za granicą?

Stosownie do art. 586 § 1 Kodeksu postępowania karnego: „O doręczenie pisma przebywającej za granicą osobie, która ma obywatelstwo polskie, lub o przesłuchanie takiej osoby w charakterze oskarżonego, świadka lub biegłego sąd lub prokurator zwraca się do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego”.

To, czy prowadzący bądź też nadzorujący postępowanie prokurator zdecyduje się skorzystać z tej formy przesłuchania świadka, podejrzanego lub biegłego, decydują okoliczności konkretnej sprawy.

Prokuratorzy niechętnie korzystają z tej możliwości przesłuchania. Z reguły przesłuchanie osoby za granicą ma miejsce wtedy, gdy pobyt tam ma charakter stały i dana osoba nie zamierza wracać na terytorium Polski.

Kodeks postępowania karnego nie przewiduje regulacji, zgodnie z którymi takie przesłuchanie mogłoby się odbyć na wniosek świadka (podejrzanego, oskarżonego). Tylko więc od prowadzącego postępowanie zależy, czy skorzysta on z tej formy.

Tymczasowe aresztowanie za niestawienie się do prokuratury na przesłuchanie

Aby można było być przesłuchanym przez konsula, należy podać swój adres zamieszkania, co wiąże się z tym, że jeśli prokurator nie skorzysta z tej możliwości i zostaną postawione zarzuty oraz wydany wniosek o tymczasowe aresztowanie, łatwo będzie Panią odszukać i ewentualnie przekazać do Polski.

W Pani sytuacji, moim zdaniem, jeśli prokurator nie zdecyduje się, by konsul Panią przesłuchał, powinna Pani rozważyć przybycie do Polski i stawienie się u prokuratora w celu złożenia wyjaśnień w sprawie.

W chwili obecnej – co wynika z pytania – nie jest Pani osobą podejrzaną. Prokurator chce Panią przesłuchać w charakterze świadka. Niestawienie się w celu złożenia wyjaśnień może spowodować postawienie Pani zarzutów, a także wystąpienie do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie oraz wydanie listu gończego.

Stosownie do art. 313 § 1 Kodeksu postępowania karnego: „Jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju”.

Według art. 278 K.p.k.: „Jeżeli miejsce pobytu oskarżonego lub osoby podejrzanej nie jest znane, zarządza się jego poszukiwanie”.

Poszukiwanie listem gończym 

Natomiast według art. 279 § 1 K.p.k.: „Jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym”.

„Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego” (art. 279 § 1 K.p.k.).

Należy również pamiętać, że prokuratura może ścigać Panią poza granicami Polski np. na podstawie europejskiego listu gończego.

Jeżeli po postawieniu Pani zarzutów i wystawieniu wniosku o areszt tymczasowy nie zostanie Pani zatrzymana, to wówczas postępowanie prowadzone przez prokuratora zostanie zawieszone, co umożliwia art. 22 § 1 K.p.k., stosownie do którego jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania, a w szczególności jeżeli nie można ująć oskarżonego albo nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się na czas trwania przeszkody.

Przedawnienie ścigania przestępstw

Przepisy prawa przewidują przedawnienie ścigania przestępstw.

Stosownie do art. 101 § 1 Kodeksu karnego: „Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

 1. 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,

 2. 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,

 2a. 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności powyżej 5 lat,

 3. 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

 4. 5 – gdy chodzi o pozostałe występki”.

Jeżeli chodzi o przestępstwo z art. 286 § 1 K.k. i art. 297 § 1 K.k., to jako że są to czyny zabronione zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 286 § 1 K.k.) i od 3 miesięcy do lat 5 (art. 297 § 1 K.k.), to karalność pierwszego przestępstwa ustaje z upływem 15 lat od daty popełnienia, a drugiego – z upływem 10 lat od daty jego popełnienia.

Jeżeli jednak prokurator postawi Pani zarzuty, to będzie miał zastosowanie przepis art. 102 K.k.: „Jeżeli w okresach przedawnienia karalności przewidzianych w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu".

Przedawnienie karalności przestępstwa z art. 297 § 1 K.k.

Tak więc w Pani przypadku przedawnienie karalności przestępstwa z art. 297 § 1 K.k. może nastąpić po upływie 20 lat od daty jego popełnienia, a przestępstwa z art. 286 § 1 K.k. – z upływem 25 lat od daty jego popełnienia.

Trudno będzie zatem uniknąć Pani odpowiedzialności karnej, o ile oczywiście dopuściła się Pani popełnienia przestępstwa.

W Pani sytuacji, w zależności od okoliczności sprawy, ewentualna wcześniejsza niekaralność oraz to, że nie popełniła Pani ciężkich przestępstw – mogą sprawić, że będzie szansa na uniknięcie kary, np. warunkowe umorzenie postępowania karnego lub skorzystanie ze środków probacyjnych (poddanie sprawcy próbie), np. warunkowe zawieszenie wykonania kary. Okres przedawnienia ścigania w Pani sprawie jest długi i fakt, że jest Pani poszukiwana, z pewnością jest dla Pani dużym dyskomfortem. Dlatego też powinna Pani rozpatrzyć możliwość stawienia się w kraju w celu uczestniczenia w postępowaniu karnym.

W przypadku przestępstw z art. 286 i 297 K.k. prokuratura rzadko korzysta z możliwości wnioskowania o tymczasowe aresztowanie, chyba że oszustwo jest na dużą kwotę. Jeżeli nie dopuściła się Pani przestępstwa lub przestępstwo nie było poważne, to nie powinna się Pani obawiać tymczasowego aresztowania, dopóki nie zostały postawione zarzuty, jeżeli nie stawi się Pani na wezwanie.

List żelazny dla oskarżonego

Według art. 281 Kodeksu postępowania karnego: „Jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny”.

Stosownie do art. 282 § 1 K.p.k.: „List żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony:

1. będzie się stawiał w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym – także na wezwanie prokuratora,
2. nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju,
3. nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowanie karne”.

Nieusprawiedliwione niestawienia się oskarżonego na wezwanie i odwołanie listu żelaznego

„W razie nie usprawiedliwionego niestawienia się oskarżonego na wezwanie lub naruszenia innych warunków wymienionych powyżej, właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego” (art. 282 § 2 K.p.k.).

Sąd może uzależnić wydanie listu żelaznego od złożenia poręczenia majątkowego.

Wydanie listu żelaznego zapewni więc Pani możliwość odpowiadania z wolnej stopy, ale wiązać się będzie z koniecznością pobytu w Polsce w czasie trwania postępowania.