Wezwanie do wykupu weksla

Wezwanie do wykupu weksla po śmierci dłużnika

Z treści przesłanego przez Pana wezwania do wykupu weksla i pozostałych dokumentów wynika, że należność stała się wymagalna w roku 2004, co jest w niniejszej sprawie bardzo istotne, ale niestety nie musi być przesądzające. Otóż słusznie zatem powołuje się Pan na zarzut przedawnienia, o ile Pańska zmarła mama nie była stroną żadnego postępowania sądowego czy też egzekucyjnego z inicjatywy banku.

Generalnie roszczenia banku przedawniają się po upływie 3 lat. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008 r. (sygn.akt II CSK 212/08) roszczenia banku z umowy kredytu odnawialnego udzielonego w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym przedawniają się w terminie trzech lat (art. 118 Kodeksu cywilnego – w skrócie K.c.). Co więcej, w wyroku z dnia 30 stycznia 2007 r. (sygn. akt IV CSK 356/06) Sąd Najwyższy stwierdził, że termin przedawnienia roszczenia banku wobec osoby niebędącej przedsiębiorcą również wynosi trzy lata.

Istnieje jednak tzw. przerwanie biegu przedawnienia, które muszę Panu szczegółowo wyjaśnić, ponieważ jedyna moja obawa w Pańskiej sytuacji dotyczy właśnie tego, że mogło dojść do przerwania biegu terminu przedawnienia w zakresie stosunku podstawowego, a więc zobowiązania z tytułu kredytu. Tak więc zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 K.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Przerwanie biegu przedawnienia następuje poprzez nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (wyr. SN z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 58) i następnie poprzez wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Jeśli tak jednak nie było w przypadku Pańskiej mamy, roszczenie się przedawniło. Do przerwania biegu terminu przedawnienia mogłoby też dojść w ten sposób, że Pana mama podpisywała jakieś zobowiązania do spłaty ratalnej bądź płaciła dobrowolnie jakieś kwoty na rzecz banku, zgodnie bowiem z treścią art. 123 § 1 pkt 2 K.c. bieg przedawnienia przerywa się także przez uznanie długu przez dłużnika.

Czy zobowiązanie poręczyciela wekslowego zabezpieczające zapłatę sumy wekslowej przechodzi na jego spadkobierców?

Stosownie do art. 922 K.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów o dziedziczeniu. Do masy spadkowej wchodzą jedynie długi istniejące. Jeżeli chodzi o długi spadkowe powstałe za życia spadkodawcy, w tej kategorii mieszczą się wszystkie długi, które nie wygasają z chwilą otwarcia spadku. Z jednej strony chodzi o stosunki zobowiązaniowe, w których spadkodawca był dłużnikiem, na przykład obowiązek zwrotu pożyczki, przedmiotu użyczenia, zapłaty wymagalnego czynszu, uiszczenia wymagalnych rat renty lub alimentów, zwrotu przedmiotu darowizny w razie jej skutecznego odwołania, przedmiotu przechowania, użyczenia, wykupu weksla itp. (por A. Kidyba, Komentarz do kodeksu cywilnego). W kwestii spadkobierców poręczyciela szczegółowo wypowiedział się też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 24 marca 1975 r. (sygn. akt III CRN 490/74), stwierdzając, że zobowiązanie poręczyciela wekslowego zabezpieczające zapłatę sumy wekslowej przechodzi na jego spadkobierców.

Istnieje jeszcze jedna istotna kwestia wymagająca wyjaśnienia. Mianowicie przy takiej sytuacji roszczenie banku będzie przedawniało się jak gdyby dwutorowo, gdyż po pierwsze przedawniać się będzie roszczenie z tytułu kredytu na zasadach takich jak wyżej, a dodatkowo w związku z tym, że Pańska mama poręczyła za weksel, inaczej będzie się przedawniać roszczenie z weksla wypełnionego z datą, jak wynika z pisma banku, 12 marca 2013 roku. Stosownie bowiem do treści art. 70 Prawa wekslowego roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu. Roszczenia posiadacza wekslu przeciw indosantom i wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem roku, licząc od dnia protestu, dokonanego w należytym czasie, w przypadku zaś zastrzeżenia „bez kosztów” – licząc od dnia płatności. Roszczenia indosantów między sobą i przeciw wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem sześciu miesięcy, licząc od dnia, w którym indosant wykupił weksel albo w którym sam został pociągnięty do odpowiedzialności sądowej. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, także roszczenia wekslowe przeciwko poręczycielowi za akceptanta i za wystawcę weksla własnego ulegają przedawnieniu także z upływem trzech lat od dnia płatności (np. wyroki SN: z dnia 4 czerwca 2003 r., I CKN 434/01, Legalis; z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 228/04, OSP 2005, z. 11, poz. 130). Dodam jeszcze, że art. 71 stanowi, że prawo powszechne (prawo cywilne) określa przyczyny przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń wekslowych, stąd też moje wcześniejsze uwagi. I co najważniejsze, przerwanie przedawnienia ma skutek jedynie wobec tego dłużnika wekslowego, którego dotyczy przyczyna przerwania, a tym samym nie ma znaczenia przerwanie biegu przedawnienia np. wobec głównego kredytobiorcy.

Termin przedawnienia roszczeń z weksla

Co do zasady wierzyciel nie może uzupełnić weksla, jeżeli zobowiązanie, które on zabezpieczał, uległo przedawnieniu (tak m.in. wyroki SN: z dnia 14 października 1971 r., II CR 277/71, OSPiKA 1972, z. 8, poz. 139; z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 228/04, OSP 2005, z. 11, poz. 130; zob. również L. Bagińska, M. Czarnecki, Prawo..., s. 82; T. Komosa, W. Opalski, Prawo..., s. 118; A. Miera, Czy dopuszczalne jest wypełnienie weksla gwarancyjnego in blanco po przedawnieniu roszczenia ze stosunku podstawowego?, „Prawo Bankowe” 2001, nr 9, s. 89-90; P. Nazarewicz, Wybrane zagadnienia..., cz. II, nr 8, s. 16). Natomiast w przypadku, gdy weksel został uzupełniony przed przedawnieniem zobowiązania, które zabezpiecza, ze względu na abstrakcyjność weksla wierzyciel może dochodzić zapłaty z weksla. Termin przedawnienia roszczeń z weksla biegnie bowiem od płatności wpisanej na wekslu bez względu na termin przedawnienia roszczenia podstawowego (tak też wyrok SN z dnia 9 września 2004 r., II CK 499/2003, Glosa 2005, nr 4, s. 38 oraz J. Jastrzębski, M. Kaliński, Prawo..., art. 10, teza 7; odmiennie wyrok SN z dnia 30 listopada 2005 r., III CK 274/2005, „Monitor Prawniczy” 2005, nr 24, s. 1225 oraz P. Machnikowski, Weksel..., s. 113-114).

Proszę ten punkt uwzględnić w Pańskim piśmie, ponieważ jeżeli weksel został uzupełniony przedawnionym roszczeniem, to będzie Pan musiał powołać się w sądzie na zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym – po przedawnieniu należności kredytowej. Roszczenie z weksla przedawni się dopiero bowiem w 2016 roku. To z punktu widzenia pisma i podejścia laika nie ma dużego znaczenia, ale bank zobaczy, że ma Pan świadomość swoich praw i przez to być może nie podejmie czynności, których mógłby dokonać, licząc na Pana nieświadomość. Gdyby doszło do postępowania sądowego, proszę też pamiętać, że sąd nie uwzględnia upływu terminu przedawnienia z urzędu ani w postępowaniu zwykłym, ani w postępowaniu nakazowym z weksla nawet wówczas, gdy z treści przedstawionego weksla wynika, że dochodzone roszczenie jest przedawnione.

Na zakończenie jeszcze dodam, że poręczyciel wekslowy, który zapłacił za weksel, ma regres przeciwko osobie, za którą poręczył, i przeciwko tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla. Osoba, która poręczyła za akceptanta lub wystawcę weksla własnego, może dochodzić roszczeń tylko przeciwko akceptantowi lub wystawcy weksla własnego. Awalista za wystawcę weksla trasowanego ma prawo regresu przeciwko wystawcy weksla, akceptantowi i osobie, która za niego poręczyła. Poręczyciel za indosanta może wykonać zwrotne poszukiwanie przeciwko wystawcy weksla, akceptantowi i ich poręczycielom, przeciwko osobie, za którą poręczył, indosantom, którzy podpisali się na wekslu przed nią oraz ich poręczycielom. Jeżeli kilka osób udzieliło wspólnie poręczenia wekslowego za tego samego dłużnika, ich wzajemne roszczenia regresowe opierają się na przepisach kodeksu cywilnego dotyczących dłużników solidarnych. Na mocy art. 376 § 1 K.c. jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu w częściach równych (wyrok SA w Katowicach z dnia 25 września 2003 r., I ACa 1286/2002, OSA 2005, z. 4, poz. 20; M.H. Koziński, Weksle, w: System..., s. 242; A. Szpunar, Poręczenie..., s. 34; tenże, Komentarz..., s. 173; A. D. Szczygielski, Poręka..., s. 59).

Powinien Pan żądać najlepiej całej dokumentacji kredytowej. Może Pan ją obejrzeć, tak aby mieć bezwzględną pewność, że nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia, bo jeśli tak jest, ma Pan dużą szansę wygrać sprawę z bankiem.