Wezwanie w charakterze świadka z art. 299 o pranie brudnych pieniędzy

Machinacje pieniężne a niepewny przelew

Nie sposób nie odnieść wrażenia, że transakcja, którą Pan opisuje, może zostać zakwalifikowana do czynu, o którym mowa w art. 299 § 1 i 5 Kodeksu karnego, jednakże wcale nie musi. O ile dobrze rozumiem Pana opis, Pańskie zachowanie nie miało nic wspólnego z „praniem pieniędzy”, a jedynie zmierzało do wykazania przez Pana odpowiednio wysokich środków na rachunku bankowym. Niemniej nic pisze Pan nic o tym, czy kolega otrzymał wynagrodzenie za taką „przysługę”, względnie skąd miał środki, które mógł Panu przekazać, a następnie ściągnąć z rachunku bankowego.

Uchylenie się od odpowiedzi na pytanie

Na Pana miejscu jednak, wobec faktu, iż może chodzić o tę wątpliwą czynność, na pytania odnoszące się do tego skorzystałbym z uprawnienia o którym mowa w art. 183 Kodeksu postępowania karnego.

Zgodnie z art. 183 § 1 „świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe”.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lutego 1987 r., sygn. akt II KR 22/87, zgodnie z którym „organ prowadzący postępowanie ma – w myśl art. 10 i 173 § 2 k.p.k. – obowiązek pouczenia świadka o przysługującym mu z mocy art. 166 § 1 k.p.k. prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić na odpowiedzialność karną tego świadka lub osobę dla niego najbliższą. Jednakże obowiązek ten ciąży na organie prowadzącym postępowanie tylko wtedy, gdy świadkowi lub jego najbliższym rzeczywiście grozi odpowiedzialność karna, a nie odpowiedzialność cywilna lub dyscyplinarna”.

Nie ma Pan przy tym obowiązku wskazywać na przyczyny z powodu, których odmawia odpowiedzi na pytanie. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „w sytuacji przewidzianej w art. 166 § 1 [obecnie 183 § 1] k.p.k. świadek nie ma obowiązku wyjaśnienia, dlaczego odmawia odpowiedzi. Myślą bowiem przewodnią art. 166 § 1 [ob. 183 § 1] k.p.k. jest to, że nie należy nikogo stawiać w położeniu przymusowym, w którym musi albo kłamać, albo zeznając prawdę obciążyć siebie lub osobę najbliższą. Nie można żądać od oskarżonego dostarczenia materiałów dowodowych na swoją niekorzyść” (wyrok SN z 28 I 1975 r., sygn. akt IV KR 313/74, OSPiKA 1978, nr 9, poz. 153, z glosą W. Daszkiewicza, OSPiKA 1978, nr 9, s. 377–379).

Reasumując, jeżeli uzna Pan, że pytanie może spowodować negatywne dla Pana konsekwencje – odpowiedzialność karną, wówczas może Pan, nie wskazując na przyczyny, odmówić odpowiedzi na pytanie, powołując się na treść art. 183 Kodeksu postępowania karnego.