Wezwanie na komisję wojskową dla Polaka mieszkającego za granicą

Obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej

W pierwszej kolejności należy sprecyzować, że stawienie się na komisję to tak naprawdę element procesu kwalifikacji wojskowej. Jej celem jest wprowadzenie danych na temat danego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do ewidencji wojskowej, a także określenie jego zdolności do pełnienia służby wojskowej (nadanie określonej kategorii). Brak stawiennictwa na komisji wojskowej, uchylanie się od takiego obowiązku może skutkować nałożeniem na obywatela grzywny lub kary ograniczenia wolności i przymusowym doprowadzeniu na komisję przez odpowiednie służby (policję).

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 listopada 2023 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2024 roku (Dz. U. z 2023 r., poz. 2473) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyznaczono termin ogłoszenia kwalifikacji wojskowej na dzień 12 stycznia 2024 r. Czas trwania kwalifikacji wojskowej ustala się na okres od dnia 1 lutego 2024 r. do 30 kwietnia 2024 r.

Na podstawie przepisów ustawy o obronie Ojczyzny obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej mają obywatele, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat; osoby, które podlegają stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, a które nie dopełniły tego obowiązku w określonym terminie i miejscu, niezwłocznie po ustaniu przeszkody; osoby, wobec których kwalifikacja wojskowa nie została przeprowadzona w poprzednim roku kalendarzowym, w którym ukończyły 19 lat życia. W przypadku kobiet obowiązek dotyczy absolwentek uczelni publicznych i niepublicznych, które w danym roku akademickim kończą naukę na kierunkach: analityka medyczna, farmacja, lekarski, lekarsko-dentystyczny, pielęgniarstwo, psychologia, ratownictwo medyczne, weterynaria lub w szkołach policealnych na kształcących w zawodach: technik farmaceutyczny, technik weterynarii.

To jest krąg osób, które mają obowiązek, a zatem powinność stawiennictwa. Co istotne, obowiązek ten trwa do końca roku kalendarzowego, w którym osoba objęta tym obowiązkiem kończy 60 lat życia. Można także dobrowolnie (ochotniczo) zgłosić się do kwalifikacji wojskowej.

Niestawienie się do kwalifikacji wojskowej

Obywatel Polski podlegający kwalifikacji wojskowej otrzymuje imienne wezwanie z określeniem dnia, godziny i miejsca obowiązkowego celem stawiennictwa. Wezwanie takie doręcza się za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. To znaczy, że nadawca listu otrzymuje po doręczeniu listu specjalny dodatkowy formularz (tzw. zwrotkę), na którym znajduje się dowód doręczenia w postaci podpisu odbiorcy. W tym względzie należy omówić dwa aspekty. Po pierwsze, sytuację, w której obywatel nie może stawić się na komisji przez zaistnienie jakichś okoliczności, po drugie, sytuację, gdy obywatel nie odbierze korespondencji.

Jeżeli obywatel z jakichś powodów nie może stawić się do kwalifikacji wojskowej w terminie lub miejscu określonym w wezwaniu, to musi zawiadomić o tym fakcie właściwego wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) najpóźniej w dniu, w którym był zobowiązany do stawienia się do kwalifikacji wojskowej (komisji). Ma też obowiązek wyjaśnienia przyczyn, które nie pozwalają mu na stawienie się w wyznaczonym terminie lub miejscu. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) określi nowy termin oraz miejsce stawienia się do kwalifikacji wojskowej.

Przepisy ustawy o obronie Ojczyzny regulują, że w przypadku niestawienia się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) z urzędu albo na wniosek przewodniczącego powiatowej komisji lekarskiej lub szefa wojskowego centrum rekrutacji nakłada na osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej grzywnę w celu przymuszenia albo zarządza przymusowe doprowadzenie przez policję do kwalifikacji wojskowej.

Niestawienie się do kwalifikacji wojskowej w określonym terminie i miejscu albo nieprzedstawienie dokumentów, których przedstawienie zostało nakazane, oraz odmowa poddaniu się badaniom lekarskim jest też wykroczeniem i podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. Co istotne, obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej aktualizuje się jednak dopiero z chwilą doręczenia obowiązanemu wezwania wskazujące miejsce i czas obowiązkowego stawiennictwa.

Nieodebranie wezwania na komisję wojskową

W przypadku niemożliwości odbioru korespondencji zastosowanie znajdzie tzw. fikcja doręczenia. Na nieodebrany list wystawia się tzw. awizo, czyli obywatel ma 14 dni na podjęcie przesyłki w placówce pocztowej. Termin 14 dni – awizo – jest liczony od dnia pierwszego zawiadomienia o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru. Termin ten nie może być przedłużony wskutek ponownego wskazania w powtórnym zawiadomieniu (złożonym do odbiorczej skrzynki adresata po 8 lub więcej dniach od dnia pierwszego zawiadomienia), że pismo można odebrać w terminie 7 dni od dnia powtórnego zawiadomienia. Nie jest zgodne z prawem wydanie adresatowi pisma po upływie terminu 14 dni.

W obecnym stanie prawnym, wprowadzonym ustawą z 11 marca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, zastosowanie doręczenia zastępczego jest możliwe zarówno w odniesieniu do pism, których adresatem jest osoba fizyczna, jak i pism zaadresowanych do osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.

Przesłanką zastosowania doręczenia zastępczego w odniesieniu do pism adresowanych do osób fizycznych jest niemożność doręczenia pisma, wynikająca z okoliczności niezawinionych przez organ administracji, zwłaszcza z powodu niepowiadomienia organu administracji o zmianie adresu przez stronę, jej pełnomocnika lub przedstawiciela. W przypadku błędnego zaadresowania pisma nie jest dopuszczalne zastosowanie doręczenia zastępczego. Nie można zastosować doręczenia zastępczego również wówczas, gdy organ administracji wysłał pismo na dwa lub więcej różnych adresów i pismo zostało prawidłowo doręczone pod jednym z tych adresów. Doręczenie pisma do rąk własnych adresata po dokonaniu doręczenia zastępczego nie czyni nieskutecznym doręczenia zastępczego.

Biorąc pod uwagę powyższe, nieodebranie wezwania nie zwalnia z obowiązku stawienia się przed komisją. Stawienie się przed komisją jest obowiązkowe.

Pobyt za granicą a wezwanie na komisję wojskową

Pani syn obecnie nie ma meldunku. Nie macie nieruchomości w Polsce. Czy informowaliście Państwo urząd o zmianie adresu z polskiego na irlandzki?

Wskazuję, że zarówno stawienie się na komisję wojskową, jak i odbywanie ćwiczeń wojskowych przez rezerwistę przebywającego za granicą nie jest obowiązkowe pod warunkiem, że przebywa tam na stałe i zostanie to właściwie udowodnione. Dowodem na stały pobyt za granicą może być między innymi brak meldunku na terenie Polski lub zaświadczenie potwierdzające stałe zamieszkanie na obszarze innego kraju. Obywatel polski będący równocześnie obywatelem innego państwa nie podlega obowiązkowi obrony, jeżeli stale zamieszkuje poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeśli się Państwo obawiacie czegoś lub nie zgłosiliście zmiany adresu – rekomenduję już teraz załatwić sprawę, a o obywatelstwo starać się swoją drogą.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - Dz.U. 2022 poz. 655

2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168

3. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 listopada 2023 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2024 r. - Dz.U. 2023 poz. 2473