Ważne powody uzasadniające zmianę nazwiska

Kiedy można dokonać zmiany imienia lub nazwiska?

Zmiana nazwiska lub imienia została przez ustawodawcę pozostawiona do rozstrzygnięcia przez właściwy organ w drodze tzw. uznania administracyjnego, co powoduje, że organ taki w sposób swobodny (aczkolwiek nie dowolny) ocenia wniosek osoby ubiegającej się o zmianę.

Kwestia zmiany imienia lub nazwiska uregulowana jest w ustawie z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (w skrócie ustawa). W art. 4 ust. 1 ustawy czytamy:

„Art. 4.1. Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
2) na imię lub nazwisko używane;
3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada”.

Ważne powodu uzasadniające zmianę imienia lub nazwiska

Ustawodawca posługuje się tutaj określeniem „ważne powody”, które w istocie oceniać będzie kierownik urzędu stanu cywilnego. Stąd trudne jest wskazanie Panu konkretnej formuły czy powodu, który w ocenie danego kierownika USC uznany zostałby za ważny.

Jest to tym bardziej niemożliwe, że w tej kwestii nie wypowiadają się sądy administracyjne zbyt często. Orzecznictwo sądów dawałoby w tej kwestii pewną wskazówkę. Niestety po dokonaniu analizy skąpego w tej kwestii orzecznictwa muszę stwierdzić, że sądy administracyjne najczęściej w takich przypadkach oddalają skargi właśnie ze względu na uznanie administracyjne przyznane właściwym w tych sprawach urzędom.

W mojej ocenie należy opisać przedstawioną przez Pana sytuację w sposób możliwie dokładny z podaniem konkretnych przykładów, w których skojarzenie nazwiska Pana żony z Pana pracą w korporacji mogłoby przynieść jakąś szkodę.

Proszę jednak zwrócić uwagę na fakt, że takie sformułowanie przez Pana wniosku (niezależnie od rzeczywistych zamiarów) może też zrodzić wątpliwości co do czystości intencji, tj. czy nie jest przypadkiem tak, że działalność Pana żony jest działalnością konkurencyjną wobec korporacji. Z takim zarzutem może się Pan spotkać.

Jak uzasadnić wniosek o zmianę imienia bądź nazwiska?

Oczywiście najwygodniej byłoby uzasadnić wniosek okolicznością zawierającą się w przykładach określonych jako szczególne powody zmiany nazwiska. Można zatem wskazywać, że nazwisko, które nosi Pana żona, wydaje się jej ośmieszające (o ile tak jest) lub że żona w istocie używa nazwiska innego, przy czym taką okoliczność należy udowodnić jakimiś dokumentami lub zeznaniami świadków.

W art. 1 ust. 4 ustawy „ważne powody” określone są jedynie przykładowo. W praktyce jednak zdarza się, że organ orzekający przyjmuje, iż zmiana nazwiska lub imienia może nastąpić, jeżeli spełnione są przesłanki wymienione w tym przepisie, nie zwracając uwagi na zwrot „w szczególności”. Założenie to jest z gruntu błędne, oznaczające naruszenie prawa. W takim przypadku, jeśli nie zgodzi się Pan z decyzją organu, przysługuje Panu odwołanie do właściwego wojewody w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. W dalszej kolejności niekorzystną dla Państwa decyzję wojewody można zaskarżyć (w terminie 30 dni od otrzymania) do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Podstawą zaskarżenia może być przekroczenie granic swobody w uznaniu administracyjnym.