Warunki otrzymania renty rodzinnej po zmarłym rodzicu

 Prawo do renty rodzinnej

Nie ma Pani podstaw do sprawy alimentacyjnej, skoro ojciec dziecka nie żyje. Może Pani natomiast wnosić o rentę rodzinną do ZUS. Nie wiem tylko, czy ojciec dziecka spełniał warunki do renty. Do wieku emerytalnego brakowało mu lat, a rentę otrzymywał z GOPS, więc obawiam się, że nie spełniał warunków do renty z ZUS. Córka miałaby prawo do renty rodzinnej, jeśli ojciec w chwili śmierci:

• miał ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania,
• miała ustalone prawo do emerytury pomostowej;
• miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniał warunki do jej uzyskania;
• pobierał zasiłek przedemerytalny;
• pobierał świadczenie przedemerytalne;
• pobierał nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Skoro ojciec dziecka otrzymywał dodatek dla osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji, to znaczy, że prawdopodobnie był całkowicie niezdolny do pracy, a mimo to nie spełnił warunków do renty z ZUS. Więc podejrzewam, że nie spełniał pozostałych warunków od renty ZUS.

Zmarły miałby prawo do renty z ZUS, jeśli był niezdolny do pracy (TAK); miałby wymagany staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy):

• 1 rok – jeżeli stał się niezdolny do pracy zanim ukończył 20 lat,
• 2 lata – jeżeli stał się niezdolny do pracy między 20 a 22 rokiem życia,
• 3 lata – jeżeli stał się niezdolny do pracy między 22 a 25 rokiem życia,
• 4 lata – jeżeli stał się niezdolny do pracy między 25 a 30 rokiem życia,
• 5 lat – jeżeli stałe się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat,
• miał 25-letni staż ubezpieczeniowy.

Renta rodzinna w drodze wyjątku

Jeśli nie spełniał tych warunków – córka nie otrzyma renty rodzinnej. Wtedy może Pani składać wniosek o rentę w drodze wyjątku. Materialnoprawną podstawę renty rodzinnej w drodze wyjątku stanowi art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury i renty, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes ZUS może przyznać w drodze wyjątku świadczenie w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.

Wyjaśnić należy, że w odróżnieniu od ogólnych zasad określających warunki przyznawania prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego (tj. świadczeń finansowanych i zależnych od zgromadzonych na ten cel na indywidualnych kontach ubezpieczonych środków pochodzących ze składek ubezpieczeniowych), art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest regulacją szczególną. Pozwala ona na uzyskanie świadczenia odpowiadającego świadczeniu ubezpieczeniowemu przez osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania prawa do emerytury lub renty w trybie zwykłym. Przewidziane w powołanym przepisie świadczenia finansowane są z budżetu państwa (art. 84 ustawy), nie zaś z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kwestia ich przyznania pozostawiona została uznaniu Prezesa ZUS. Omawiany przepis posługuje się bowiem sformułowaniem „Prezes Zakładu może przyznać…” świadczenie w drodze wyjątku, co wskazuje na uznaniowy charakter decyzji podejmowanych w tym trybie. Sądowa kontrola tego rodzaju decyzji jest więc ograniczona. Nie obejmuje ona bowiem celowości zaskarżonej decyzji. Sąd może zatem tylko badać, czy decyzja nie nosi cech dowolności, a więc, czy organ rozstrzygający zebrał cały materiał dowodowy i dokonał wyboru określonego sposobu załatwienia sprawy po wszechstronnym i dogłębnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Możliwość decydowania według uznania nie oznacza pozostawienia Prezesowi ZUS całkowitej i niekontrolowanej swobody w tym względzie. Na organie administracyjnym prowadzącym postępowanie administracyjne, również w sytuacji działania w ramach uznania administracyjnego, ciąży obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. W ocenie Sądu, decyzjom organu nie można jednak przypisać przekroczenia granic uznania administracyjnego.

4 warunki przyznania świadczenia rentowego z ZUS w drodze wyjątku

Z treści przedmiotowego przepisu wynikają cztery przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia w drodze wyjątku, które wyznaczają jednocześnie granice uznania administracyjnego.

1. Pierwszy z wymienionych w przepisie warunków dotyczy ubezpieczenia wnioskodawcy lub osoby zmarłej, po której żąda przyznania świadczenia wnioskodawca.
2. Po drugie, niespełnienie wymagań dających prawo do emerytury lub renty musi być spowodowane szczególnymi okolicznościami.
3. Po trzecie, ubiegający się o to świadczenie nie może podjąć pracy lub innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku.
4. Po czwarte, osoba ta nie ma niezbędnych środków utrzymania.

Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa uzależnia od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tę możliwość. Każda z przesłanek podlega przy tym osobnej ocenie poprzez odniesienie hipotezy normy prawnej do okoliczności faktycznych, istniejących w danej sprawie. Decyzja o przyznaniu bądź odmowie przyznania świadczenia w omawianym trybie podejmowana jest dopiero po ustaleniu, że okoliczności faktyczne odniesione do wymagań normatywnych mogą skutkować przyznaniem uprawnienia w sposób zgodny z celem tego przepisu.

Nie jestem w stanie określić Pani szans na otrzymanie renty w drodze wyjątku. W drodze wyjątku oznacza, że indywidualnie każdą sprawę ocenia Prezes ZUS. Proszę jednak złożyć wniosek, nic Pani nie ryzykuje.