Użyczenie rachunku bankowego

Opisane „korzystanie” z cudzego rachunku bankowego odpowiada nieprawidłowo stosowanej i rozumianej konstrukcji użyczenia rachunku bankowego, której nie uznaje ani orzecznictwo, ani fiskus. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu czytamy:

„Wyjaśnić należy, że zarówno umowa użyczenia, jak i umowa rachunku bankowego są ustawowo uregulowanymi typami stosunków prawnych. W konsekwencji »użyczenie rachunku bankowego« można by, co najwyżej, traktować jako swego rodzaju umowę mieszaną, czyli stosunek prawny, którego treść zawiera elementy swoiste dla umów nazwanych, lecz występujące w odmiennych układach strukturalnych lub obok elementów niespotykanych w umowach nazwanych (Zbigniew Radwański, Janina Panowicz-Lipska w: »Zobowiązania – część szczegółowa« Warszawa 1996, Wydawnictwo C.H. BECK, seria Podręczniki prawnicze, str. 37, Nb. 25). Wyjaśnić należy, że przepisy o użyczeniu (art. 710-719 Kodeksu cywilnego) regulują jedynie te stosunki prawne, w których uprawnienie do używania przedmiotu świadczenia wyłącza zużycie rzeczy użyczonej (art. 710 w związku z art. 718 § 1 Kodeksu cywilnego). Biorący w użyczenie jest zobowiązany zwrócić użyczoną rzecz w stanie nie pogorszonym. Stąd biorący w użyczenie ma obowiązek zwrócić tę samą rzecz, a nie taką samą rzecz. Zużycie rzeczy rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą, chyba że jest następstwem prawidłowego używania. Powierzenie córce określonych wartości pieniężnych z możliwością ich »używania« nie mogło zostać zakwalifikowane jako umowa użyczenia z uwagi na to, że ustawa Kodeks cywilny przewiduje dla takich sytuacji szczególną regulację – umowę depozytu nieprawidłowego (art. 845 Kodeksu cywilnego). Z oczywistych względów nie może być mowy o »użyczeniu« rachunku bankowego. Rachunek bankowy nie jest rzeczą w rozumieniu ustawy – Kodeks cywilny. Ponadto bank jest zobowiązany do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych jedynie względem posiadacza rachunku” [III SA/Po 108/10 – Wyrok WSA w Poznaniu].

Przywołana przez Pana sygnatura wyroku związana jest właśnie z ww. sprawą, gdyż NSA w wyroku z dnia 10 czerwca 2011 r. [sygnatura: II FSK 1722/10] rozpatrywał właśnie skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 29 kwietnia 2010 r. [sygnatura: III SA/Po 108/10], gdzie słusznie podkreślono, że przechowywanie cudzych środków pieniężnych na koncie powoduje powstanie depozytu nieprawidłowego, od którego przechowujący te środki płaci 2% podatku. Tu dodać należy, że podatek wynosi aż 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy depozytu nieprawidłowego, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony.

Moim zdaniem, co wynika w dużej mierze z obserwowania działań organów podatkowych w ostatniej dekadzie, niezależnie od konstrukcji umowy, na podstawie której używałby Pan rachunku bankowego taty, fiskus w razie kontroli potraktuje to jako depozyt nieprawidłowy i Pan w dalszym postępowaniu będzie musiał ewentualnie wykazać, że nie taki jest charakter umowy, a jest to niemal niemożliwe przy obecnie dominującej linii orzecznictwa.

W praktyce przedsiębiorcy w Pana sytuacji przechodzą na obrót gotówkowy lub zakładają co 7 dni nowy rachunek bankowy (taki jest termin aktualizacji zgłoszenia) – może to jednak być potraktowane jako uchylanie się od wykonania podstawowego obowiązku czy też utrudnianie egzekucji.