Pan Julian ma działkę rekreacyjną, na której postawił domek holenderski. Poinformował nas, że aktualnie nie może podpisać umowy z zakładem energetycznym na dostawę energii. Jedyną możliwością na uzyskanie dostępu do energii elektrycznej jest uzyskanie jej od sąsiada, który ma na swojej posesji prąd na cele bytowe, gdyż tam zamieszkuje z rodziną. W związku z tym pan Julian zapytał nas, czy takie użyczenie prądu za zwrotem kosztów zużytej energii na podstawie wskazań tzw. podlicznika jest działaniem legalnym. Chciał również wiedzieć, jakie należałoby podjąć działania formalne, aby on i jego sąsiad nie ponieśli jakichś negatywnych konsekwencji prawnych i finansowych z tego powodu.
Powiem szczerze, że o ile pan Julian nie będzie płacił sąsiadowi, o tyle zakaz podłączenia może wynikać z umowy między sąsiadem a zakładem energetycznym lub regulaminu.
Nielegalne pobieranie prądu
Przepis art. 3 pkt 18 ustawy Prawo energetyczne stanowi, że nielegalne pobieranie energii to pobieranie energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub przez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. Z treści tego przepisu wynika wyraźnie, że czyn sprawcy polegający na nielegalnym pobieraniu energii ustawodawca określił od strony przedmiotowej, a więc wskazał te jego cechy, które są określane mianem bezprawności. To oczywiste, że pobieranie energii bez zawarcia umowy z przedsiębiorstwem narusza porządek prawny. W wypadku pobierania energii niezgodnie z umową bezprawność zostaje sprowadzona – tak jak w reżimie odpowiedzialności kontraktowej – do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Pojęcie nielegalnego pobierania energii w rozumieniu wyżej cytowanej ustawy nie zawiera natomiast znamion odnoszących się do strony podmiotowej czynu, którą określa się jako winę w znaczeniu subiektywnym. To oznacza, że ustalenie nielegalnego pobierania energii w omawianym znaczeniu nie wymaga badania winy sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2003 r., sygn. akt I CKN 252/01; wyrok SN z dnia 27 marca 2008 r., sygn. akt II CSK 489/07).
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Odpowiedzialność za użyczanie prądu
Stosownie do treści art. 57 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy w razie nielegalnego poboru energii przedsiębiorstwo energetyczne może pobierać od odbiorcy opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności. Dokonana 8 stycznia 2010 r. nowelizacja art. 57 ustawy Prawo energetyczne, obowiązująca od 11 marca 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 21, poz.104), wprowadzająca przesłankę wyłączającą odpowiedzialność za zaistnienie nielegalnego poboru energii elektrycznej przesądziła, że odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie ryzyka. Istota tak skonstruowanej odpowiedzialności za nielegalny pobór energii elektrycznej sprowadza się do tego, że odbiorca będzie odpowiadał za nielegalny pobór, bez względu na to, kto faktycznie pobrał nielegalnie energię, chyba że w toku postępowania wykaże, że wyłączną winę za zaistnienie nielegalnego poboru energii elektrycznej ponosi osoba trzecia, za którą odbiorca odpowiedzialności nie ponosi. W przedmiotowej sprawie niewątpliwe jest zaś, iż z tą opisaną w art. 57 ustawy sytuacją wyłączającą odpowiedzialność pozwanego nie mieliśmy w tym wypadku do czynienia.
W innym wypadku zakazana jest jedynie odsprzedaż. O ile więc pan Julian nie będzie płacił, nie można uznać, że sąsiad odsprzedaje energię elektryczną.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Kary umowne
Jeśli zaś umowa tego zakazuje, sąsiad – bo głównie on – naraża się na odpowiedzialność. A dokładniej na karę umowną, jeśli ją określono w umowie lub regulaminie, a także grzywnę.
Kara umowna jest jedną z form odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego), stanowi zryczałtowane − niezależne od faktu powstania szkody i jej wysokości − odszkodowanie za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązania. Oznacza to, że przesłanki odpowiedzialności nie mogą być odmienne niż w przypadku „zwykłej” odpowiedzialności kontrahenta (art. 471 Kodeksu cywilnego).
Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego „można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna)”.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Pobór energii bez umowy – od sąsiada
Pan Julian naraża się na odpowiedzialność za pobór energii elektrycznej bez umowy. Nielegalnym poborem energii elektrycznej, zgodnie z art. 3 pkt 18 ustawy Prawo energetyczne, jest pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy lub z całkowitym lub częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego poprzez ingerencję w ten układ, mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.
Co prawda istnieją umowy użyczenia prądu, jednak według obecnie obowiązujących regulacji nie jest to prawnie dopuszczalne.
Przykłady
Przypadek Anny i Marka
Anna posiada działkę rekreacyjną bez dostępu do sieci energetycznej. Jej dobry znajomy, Marek, który mieszka na stałe w domu położonym obok działki Anny, zgodził się udostępnić jej prąd. Zainstalowali podlicznik, aby dokładnie rozliczać zużytą energię. Po jakimś czasie lokalny dostawca energii wykrył nieautoryzowane połączenie i postanowił przeprowadzić większą kontrolę. W konsekwencji Anna i Marek zostali zmuszeni do uregulowania stosunków prawnych.
Historia Tomasza
Tomasz kupił działkę budowlaną na nowo powstającym osiedlu, na którym infrastruktura energetyczna jeszcze nie została doprowadzona do wszystkich parceli. W tej sytuacji Tomasz postanowił poprosić sąsiada o tymczasowe użyczenie prądu. Sąsiad i Tomasz zawarli umowę użyczenia, a Tomasz zainstalował własny podlicznik, by móc pokrywać koszty zużytej energii. Rozwiązanie to pozwoliło Tomaszowi na korzystanie z podstawowych urządzeń elektrycznych podczas budowy domu.
Doświadczenie Ewy i Jana
Ewa i Jan, właściciele małej działki letniskowej, postanowili zainstalować na jej terenie panele słoneczne, ponieważ nie mogli legalnie połączyć się z siecią elektryczną (nie mieli możliwości zawarcia formalnej umowy z dostawcą energii). Przed ich zakupem zastanawiali się, czy poprosić sąsiada o użyczenie prądu. Ostatecznie zrezygnowali z tego pomysłu, obawiając się potencjalnych problemów prawnych oraz technicznych związanych z takim rozwiązaniem. Ich decyzja okazała się strzałem w dziesiątkę, gdyż niezależne źródło energii zapewniło im nie tylko większą swobodę, ale i bezpieczeństwo prawne.
Podsumowanie
Pożyczenie prądu od sąsiada może wydawać się dobrym pomysłem w sytuacji, gdy oficjalne podłączenie do sieci energetycznej jest niemożliwe. Jednakże, jak pokazują przedstawione przypadki, takie postępowanie niesie za sobą ryzyko prawne i finansowe zarówno dla dostawcy, jak i odbiorcy energii. Przed podjęciem określonych działań warto zapoznać się z obowiązującymi przepisami, a najlepiej skonsultować się z prawnikiem, który wskaże bezpieczne i – przede wszystkim – legalne rozwiązanie.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz porady dotyczącej Prawa energetycznego? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych pism, aby Twój dostęp do energii był w pełni legalny i bezpieczny. Nie czekaj ani chwili, już dziś opisz nam swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne - Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2003 r., sygn. akt I CKN 252/01
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2008 r., sygn. akt II CSK 489/07
Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę
