Użyczenie mieszkania pod działalność gospodarczą w rodzinie a podatek

Umowa użyczenia

Zgodnie z art. 710 Kodeksu cywilnego (K.c.) użyczenie jest umową, przez którą użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Istotą tej umowy jest jej bezpłatny charakter, co oznacza, że biorący w używanie nie ma obowiązku dokonywania żadnych świadczeń i opłat na rzecz dającego do bezpłatnego używania. W rezultacie użyczenie, inaczej niż najem, jest umową nieodpłatną.

Przychody z nieodpłatnego świadczenia w działalności gospodarczej

Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy PIT – za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a. Za „nieodpłatne świadczenie” uznać należy świadczenia nie wymagające opłaty, takie, za które się nie płaci, bezpłatne. Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie, kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu. W rezultacie, jeżeli dochodzi do nieodpłatnego użyczenia, to po stronie biorącego w użyczenie przedsiębiorcy pojawia się przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej będący przychodem z nieodpłatnych świadczeń.

Zwolnienie z podatku użyczenia lokalu od osób z I i II grupy podatkowej

Zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 3 ustawy PIT – jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku. Inaczej mówiąc, po stronie przedsiębiorcy powstaje przychód podatkowy z tytułu użyczenia w wysokości równowartości czynszu, który musiałby zapłacić, gdyby była to umowa najmu.

Zauważmy jednak, że art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy zawiera zastrzeżenie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy PIT. Przepis ten podaje, że wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – do I i II grupy podatkowej zalicza się:

• małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Teściowie w I grupie podatkowej

Teściowie zaliczani są do I grupy podatkowej, co oznacza, że w tym przypadku może Pan skorzystać ze zwolnienia od podatku również w ramach działalności gospodarczej. W konsekwencji użyczenie nieruchomości do Pana działalności gospodarczej nie wywoła żadnych skutków na gruncie podatku PIT. Potwierdza to również treść interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 09.04.2015 r., nr IPPB1/4511-145/15-4/AM:

„Z treści powyżej przytoczonych przepisów prawa wynika, że co do zasady, z tytułu bezpłatnego użyczenia lokalu mieszkalnego powstaje przychód z tego tytułu. Jednakże ustawodawca uzależnia wykazywanie przychodów z tytułu bezpłatnego użyczenia od stopnia pokrewieństwa pomiędzy osobami zawierającymi tego typu umowę.

W omawianej sprawie stronami umowy nieodpłatnego użyczenia lokalu mieszkalnego jest Wnioskodawca i jego rodzice.

Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania prawne oraz przedstawiony stan faktyczny należy stwierdzić, że przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, wynikający z zawartej umowy użyczenia pomiędzy Wnioskodawcą a jego rodzicami, a więc osób zaliczanych do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, podlega zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma znaczenia dla tego zwolnienia sposób korzystania z tego lokalu.”

Umowa użyczenia podatkowo neutralna dla teściów

Umowa użyczenia będzie również neutralna dla teściów. Należy bowiem zauważyć, że opodatkowaniu podatkiem PIT podlega przychód podatkowy, czyli pewne przysporzenie majątkowe. Umowa użyczenia ma charakter nieodpłatny, zatem teściowe nie uzyskują tu żadnego przychodu. Zatem dla nich również umowa użyczenia jest neutralna podatkowo. Na marginesie dodajmy, że taka umowa nie podlega zgłoszeniu do US. Nie trzeba również wykazywać tego w żaden sposób w deklaracji podatkowej.

W konsekwencji w tych okolicznościach użyczenie nie podlega podatkowi PIT.