Uzupełnianie pensum nauczyciela

Obowiązek podjęcia pracy w innej szkole

Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 191) organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub – za jego zgodą – na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. W wypadku niewyrażenia zgody nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za część obowiązkowego wymiaru zajęć.

Obecne brzmienie temu artykułowi nadały nowele z dnia 18 lutego 2000 r. oraz z dnia 15 lipca 2004 r. Celem tego przepisu jest stworzenie możliwości dalszego zatrudniania nauczyciela w szkole, w sytuacji gdy nie ma w niej wystarczającej liczby godzin zajęć, których realizację można powierzyć nauczycielowi w ramach obowiązującego go wymiaru pensum. W takim przypadku nauczyciel, pozostając zatrudnionym w jednej szkole w pełnym wymiarze zajęć, wykonuje część swojego pensum w innym miejscu. Konstrukcję tę można zastosować, jeżeli w dotychczasowym miejscu pracy nauczyciela realizuje on zajęcia co najmniej w połowie obowiązującego go wymiaru. Uzupełnianie pozostałej części pensum może odbywać się w jednej szkole lub w kilku szkołach, jeżeli tylko w ten sposób można zapewnić realizację przez nauczyciela pełnego pensum. Uzupełnianie pensum jest instytucją szczególną, występującą w stosunkach pracy nauczycieli i nieregulowaną przepisami Kodeksu pracy.

Zgoda na uzupełnianie pensum na innym stanowisku

Nauczyciel zobowiązany przez organ prowadzący szkołę (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, starostę, marszałka województwa) do prowadzenia zajęć w innej szkole lub szkołach pozostaje zatrudniony w dotychczasowym miejscu pracy w pełnym wymiarze zajęć, gdyż szkoła (szkoły), w której nauczyciel uzupełnia pensum, nie nawiązuje z nim odrębnego stosunku pracy. Uzupełnianie odbywa się wyłącznie do pełnego wymiaru pensum nauczyciela. Nauczyciel w szkole (szkołach), w której uzupełnia pensum, nie może mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych. Jeżeli szkoła ta chce powierzyć nauczycielowi realizację zajęć w wymiarze przekraczającym liczbę godzin koniecznych do uzupełnienia pensum, zawiera z nauczycielem odrębny stosunek pracy na liczbę godzin ponad pensum. Szkoła (szkoły), w której nauczyciel uzupełnia pensum, nie musi znajdować się w tej samej miejscowości co szkoła macierzysta. Powinno odbywać się ono na tym samym co zajmowane dotychczas stanowisku. Nauczyciel może wyrazić zgodę na uzupełnianie pensum na innym stanowisku, należy jednak zwrócić uwagę, iż powinien on legitymować się kwalifikacjami wymaganymi do zajmowania tego stanowiska.

W wyroku z dnia 20 marca 1991 r., I PR 6/91, OSNC 1992, nr 11, poz. 208, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że „nie jest wymagana zgoda nauczyciela na pracę w innej szkole w tej samej miejscowości w celu uzupełnienia obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych (wychowawczych) w wymiarze nie większym niż 1/2 etatu. [...] Zgoda nauczyciela, także mianowanego, na pracę w innej szkole w tej samej miejscowości w celu uzupełnienia obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych (wychowawczych) w wymiarze nie większym niż 1/2 etatu zgodnie z art. 22 Karty Nauczyciela jest wymagana wyłącznie w przypadku zatrudnienia na innym stanowisku. Przy zachowaniu tego samego stanowiska i pozostałych przesłanek tego przepisu zgoda nauczyciela nie jest potrzebna i musi się on poddać dyspozycji przełożonych”.

W sytuacji gdy uzupełnianie pensum zależy od zgody nauczyciela, a nauczyciel jej nie wyraża, zmniejsza się jego wymiar zatrudnienia, a tym samym i wysokość wynagrodzenia, proporcjonalnie do realizowanego wymiaru zajęć.

Cofnięcie zobowiązania do uzupełniania przez nauczyciela pensum w innej szkole

W powołanym wyżej wyroku Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę na fakt, iż ani art. 22 KN, ani żaden inny przepis tej ustawy nie regulują kwestii zakończenia skierowania do innej szkoły w celu uzupełniania obowiązkowego wymiaru zajęć. Zdaniem Sądu Najwyższego można bez zgody nauczyciela „skrócić okres tego zobowiązania i powrócić do sytuacji wyjściowej, tj. do wykonywania zatrudnienia tylko w jednej szkole. Stanowi to bowiem powrót do sytuacji normalnej, niepogarszającej w żadnym zakresie pozycji nauczyciela. Otrzymuje on przecież to samo wynagrodzenie, a pracę wykonuje w jednym miejscu, bynajmniej nie w wyższym wymiarze”. Takie stanowisko oznacza, że w sytuacji gdy w macierzystej szkole powstanie możliwość realizacji przez nauczyciela zajęć w pełnym, obowiązującym go wymiarze, organ prowadzący może, a nawet powinien, cofnąć zobowiązanie do uzupełniania przez nauczyciela pensum w innej szkole (szkołach).

Podsumowując – jeśli na Pani dotychczasowym stanowisku (w technikum) nie ma dla Pani wystarczającej liczby godzin, może zostać na Panią nałożony obowiązek uzupełnienia pensum w innej szkole na tym samym stanowisku. Przy czym przez stanowisko nie rozumiemy tutaj stanowiska nauczyciela na przykład biologii tylko nauczyciela technikum, nauczyciela szkoły podstawowej itp.

Gdyby przyjąć, że nauczyciel technikum i nauczyciel gimnazjum dla dorosłych to dwa odrębne stanowiska, to aby nakazać Pani uzupełnianie etatu na tym stanowisku potrzebna byłaby Pani zgoda. Może więc Pani odmówić uzupełniania etatu w gimnazjum dla dorosłych, ale w tej sytuacji zostanie Pani ograniczony etat i pensja.