Uznanie przygotowania pedagogicznego

Warunki nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego

Odpowiadając na Pańskie pytanie, uprzejmie informuję, że zgodnie art. 9b ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu, zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela oraz:

1. w przypadku nauczyciela stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie;
2. w przypadku nauczyciela kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną;
3. w przypadku nauczyciela mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie.

Uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego jest uzależnione od spełnienia przez nauczyciela trzech warunków: posiadania wymaganych kwalifikacji, odbycia stażu (oprócz nauczycieli wymienionych w art. 9e ust. 1-3, dla których równoważny z okresem stażu jest okres zatrudnienia) zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego, a także uzyskania pozytywnego wyniku w postępowaniu przed komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną.

Podstawowym warunkiem nadania kolejnego stopnia awansu jest posiadanie przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Obecne brzmienie przepisu art. 9b ust. 1 jednoznacznie wskazuje, że nauczyciel ubiegający się o awans musi spełniać ogólne wymagania kwalifikacyjne określone w art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela, a także wymogi szczegółowe zawarte w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 i 3 Karty Nauczyciela. Kwalifikacje wymagane od nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych, działających na podstawie ustawy o pomocy społecznej, określone są w przepisach tejże ustawy. Nauczyciel posiadający wprawdzie wyższe wykształcenie z przygotowaniem pedagogicznym, ale nauczający przedmiotu lub prowadzący zajęcia niezgodnie z kierunkiem ukończonych studiów, nie spełnia zatem wymogów. Analogiczna sytuacja wystąpiłaby w przypadku, gdyby nauczyciel posiadający kwalifikacje do nauczania w szkołach ogólnodostępnych był zatrudniony w szkole specjalnej, nie mając jednak przygotowania wymaganego od nauczycieli tych szkół.

Odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego warunkiem nadania stopnia awansu zawodowego

Drugim warunkiem nadania stopnia awansu zawodowego jest odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego. Ustawowa definicja stażu znajduje się w art. 3 pkt 3 Karty Nauczyciela. Zgodnie z nim określenie „staż” oznacza okres zatrudnienia nauczyciela w przedszkolach, szkołach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych wymienionych w art. 1 ust. 1 oraz 2 pkt 2 Karty Nauczyciela, w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, rozpoczętego i realizowanego na zasadach określonych w przepisach rozdziału 3a.

Kto posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela?

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400, z późn. zm.), kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela posiada osoba, która ukończyła:

1. studia magisterskie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
2. studia magisterskie na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
3. studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2 i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Kwalifikacje, o których mowa, posiada też osoba, która ukończyła:

1. studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
2. studia pierwszego stopnia na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
3. studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w lit. a i b, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów, stanowisko nauczyciela danego przedmiotu może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Nowe rozporządzenie nie przewiduje więc już możliwości zatrudniania nauczyciela po ustaleniu przez dyrektora szkoły, że ukończył on kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu. Ponadto na stanowisku nauczyciela danego przedmiotu można zatrudnić osobę, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż zgodnym z nauczanym przedmiotem lub którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, ale dany nauczyciel musi dodatkowo ukończyć studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne.

Jakie przygotowanie zawodowe powinien posiadać nauczyciel - pedagog?

Nauczyciel-pedagog powinien posiadać takie przygotowanie zawodowe (ukończyć taką specjalność), które będzie gwarantowało wykonanie zadań statutowych pedagoga szkolnego w konkretnej szkole. Należy pamiętać, że zadania nauczycieli-pedagogów w poszczególnych typach szkół różnią się między sobą, ponieważ potrzeby uczniów uczęszczających do konkretnych szkół są odmienne. Zatrudniając osobę na dane stanowisko, dyrektor gimnazjum powinien zatem dokonać oceny kwalifikacji przyjmowanego nauczyciela pod kątem potrzeb placówki. Oceny kwalifikacji zatrudnianej osoby dokonuje się poprzez porównanie programu ukończonego kierunku (specjalności) studiów z zadaniami, jakie będzie realizować dana osoba na zajmowanym stanowisku.

Zgodnie z § 1 pkt 3 przywołanego rozporządzenia przez przygotowanie pedagogiczne należy rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin.

Uznanie posiadania przygotowania pedagogicznego

O posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego.

Podsumowując powyższe, należy stwierdzić, ze rozporządzenie uznaje za przygotowanie pedagogiczne nabycie określonej wiedzy poprzez odbycie określonej liczby godzin zajęć i praktyki. O tym, czy nauczyciel posiada przygotowanie pedagogiczne, świadczy dyplom ukończenia studiów albo inny dokument wydany przez uczelnię, poparty ewentualnie wykazem godzin praktyki i zajęć niezbędnym do uzyskania przygotowania pedagogicznego.

W mojej opinii jeśli posiada Pan dyplom ukończenia studiów wyższych i ma Pan odpowiednią liczbę godzin praktyki i zajęć, to organ prowadzący nie ma podstaw, aby odmówić Panu uznania posiadania przygotowania pedagogicznego.

W tej sytuacji proponuję zwrócić się do organu z prośbą o sprecyzowanie, jaki dokument powinien Pan przedstawić. Być może wystarczy uszczegółowione zaświadczenie z uczelni (choć osobiście nie widzę takiej potrzeby).

Nie spełniałby Pan wymagań kwalifikacyjnych, gdyby np. po studiach matematycznych (z przygotowaniem pedagogicznym) uczył Pan języka polskiego albo fizyki, ewentualnie gdyby uczył Pan w szkole specjalnej, gdzie potrzebne są dodatkowe kwalifikacje, a miał po prostu ukończone studia jak nauczyciel szkół ogólnodostępnych.

W 2006 r., a więc jeszcze przed obowiązywaniem obecnego rozporządzenia, to dyrektor decydował, czy kwalifikacje posiadane przez nauczyciela są wystarczające. Obecnie nauczyciel powinien ukończyć studia zgodne z nauczanym przedmiotem albo takie, które obejmowały treść nauczanego przedmiotu, ewentualnie jakiekolwiek studia plus studia podyplomowe. Jednakże jeśli nauczyciel w danej szkole miał uznane kwalifikacje, to mimo wejścia w życie nowego rozporządzenia nadal należy uznawać, że je posiada (chyba że zmienił Pan szkołę po 2009 r.).