Uwzględnienie w wysłudze lat żołnierza pracy na gospodarstwie rolnym rodziców

Doliczenie do wysługi okresów pracy na gospodarstwie rolnym

Odnosząc się do stanu faktycznego opisanego w treści pytania – okres pracy na gospodarstwie rolnym rodziców w latach 1984-1986 może być doliczony do lat pracy (wysługi), a tym samym do okresu uprawniającego do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej, o ile opłacane były składki jak za domownika.

Po pierwsze, do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, wlicza się:

1. okresy czynnej służby wojskowej;
2. okresy służby w Policji, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Więziennej, Służbie Celnej lub Urzędzie Ochrony Państwa;
3. zakończone okresy zatrudnienia wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy; wymiar czasu pracy podlega zsumowaniu w przypadku równoczesnego wykonywania zatrudnienia u różnych pracodawców w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub na danym stanowisku;
4. okres ukończonych studiów wyższych przed powołaniem do zawodowej służby wojskowej, na jednym kierunku, nie dłuższy jednak od programowego czasu ich trwania, pod warunkiem uzyskania dyplomu ich ukończenia.

W razie równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy albo równoczesnego pozostawania w stosunku służby lub pracy i kontynuowania nauki w szkole wyższej, do okresu czynnej służby wojskowej, od której zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, wlicza się tylko jeden z zakończonych okresów służby, pracy lub nauki, w wymiarze korzystniejszym dla żołnierza.

Podstawa prawna: § 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie nagród jubileuszowych żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 127, poz. 1325 ze zm.).

Ponadto żołnierzowi zawodowemu, który pełnił służbę w dniu 1 lipca 2004 r., przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej do okresu służby, o którym mowa w powyższym § 2, wlicza się także okresy wliczone przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej, do której nabył prawo w czasie pełnienia służby przed dniem 1 lipca 2004 r.

Zakładam, że w Pana przypadku tak jest: nabył Pan przed 1 lipca 2004 r. prawo do nagrody jubileuszowej, przy wyliczeniu wysługi lat zaliczono Panu okres pracy w gospodarstwie rolnym.

Podstawa prawna: § 9 rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie nagród jubileuszowych żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 127, poz. 1325 ze zm.)

Dodam, że powyższe rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 czerwca 2000 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. Nr 62, poz. 729, z 2001 r. Nr 30, poz. 347, z 2002 r. Nr 86, poz. 780 oraz z 2003 r. Nr 33, poz. 271), które z dniem 1 lipca 2004 r. utraciło moc w zakresie uregulowanym nowym rozporządzeniem.

Czy okres pracy na gospodarstwie rolnym rodziców może być zaliczony do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej?

Zgodnie z § 8 powyższego rozporządzenia, do stażu służby żołnierza zawodowego uprawniającego do nagrody jubileuszowej, zalicza się także inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Żołnierz zawodowy winien udokumentować prawo do nagrody jubileuszowej, jeżeli w jego aktach brak jest odpowiedniej dokumentacji.

Wyjaśniam, że „inne okresy”, to m.in. okresy pracy na gospodarstwie rolnym. Okresy pracy w gospodarstwie rolnym regulują przepisy ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. i stanowią podstawę odrębnej decyzji (pozytywnej lub negatywnej) administracyjnej, rozstrzygającej o długości stażu służbowego żołnierza zawodowego uprawniającego do nagrody jubileuszowej.

Natomiast § 10 wymienionego wyżej rozporządzenia może stanowić podstawę prawną odrębnej decyzji administracyjnej, rozstrzygającej o długości stażu służbowego żołnierza zawodowego, podlegającego zaliczeniu do wysługi lat, od której uzależniona jest wysokość uposażenia zasadniczego.

Warto bowiem w tym miejscu podkreślić, że powoływany § 10 (ust. 1) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej stanowi, iż zaliczenia okresów wymienionych w § 9 ust. 1 tego rozporządzenia dokonuje się – w drodze wydania decyzji administracyjnej – z urzędu na podstawie akt personalnych albo na udokumentowany wniosek żołnierza zawodowego. Taką decyzję administracyjną dołącza się do akt personalnych żołnierza.

Oto dokładna treść powołanych przepisów prawa:

„§ 9. 1. Do wysługi lat, od której uzależniona jest wysokość uposażenia zasadniczego według stopnia wojskowego, oprócz okresów wymienionych w art. 12 ust. 1 i 3 ustawy, zalicza się również:

 1) służbę w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służbie Więziennej,

 2) okresy traktowane jako równorzędne ze służbą wojskową w Wojsku Polskim, wymienione w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 108 i Nr 74, poz. 676),

 3) zakończone okresy zatrudnienia wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy; okresy pracy wykonywanej w wymiarze czasu pracy niższym niż obowiązujący w danym zawodzie lub na danym stanowisku przelicza się na pełny wymiar czasu pracy.

2. Nie podlegają zaliczeniu okresy pracy:

 1) wykonywanej przez osoby, które nie ukończyły 15 roku życia, albo wykonywanej przed ukończeniem szkoły podstawowej,

 2) wykonywanej na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego.

§ 10. 1. Zaliczenia okresów, o których mowa w § 9 ust. 1, dokonuje, na udokumentowany wniosek żołnierza, dowódca jednostki wojskowej zajmujący stanowisko służbowe o stopniu etatowym co najmniej podpułkownika (komandora porucznika) – w stosunku do żołnierza pełniącego służbę w podległej mu jednostce wojskowej, z wyjątkiem tego dowódcy i jego zastępcy.

2. Dowódcy jednostki wojskowej i jego zastępcy oraz żołnierzowi pełniącemu służbę w jednostce wojskowej, której dowódca zajmuje stanowisko służbowe o stopniu etatowym niższym niż określony w ust. 1, zaliczenia okresów, o których mowa w § 9 ust. 1, dokonuje dowódca jednostki wojskowej, który zajmuje stanowisko służbowe o stopniu etatowym co najmniej podpułkownika (komandora porucznika), będący przełożonym tego dowódcy.

3. Dowódca dokonujący zaliczenia okresów, o których mowa w § 9 ust. 1, określa, w rozkazie dziennym jednostki wojskowej, łączną wysługę lat, od której jest uzależniona wysokość uposażenia zasadniczego według stopnia wojskowego i datę, od której rozpoczyna się liczenie okresu tej wysługi oraz zawiadamia o tym na piśmie żołnierza, a także dowódcę jednostki wojskowej, na której zaopatrzeniu żołnierz pozostaje. Kopię zawiadomienia dołącza się do akt osobowych żołnierza”.

Reasumując, okres pracy na gospodarstwie rolnym rodziców może być zaliczony do stażu pracy oraz do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej (ponieważ pełnił Pan służbę przed dniem 1.07.2004 r.), o ile spełnione są warunki wynikające z ustawy o zasadach zaliczania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, tj. jeżeli przejął Pan to gospodarstwo do dalszego prowadzenia, jeżeli np. rodzice darowali to gospodarstwo lub gdy opłacane były składki za domownika.

Wyjaśnię, że praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym może być uznana do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Muszą być spełnione jednak ustawowe warunki. Jej wliczenie musi wynikać z przepisów, postanowień układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania.

Definicja gospodarstwa rolnego

Przy podejmowaniu decyzji o wliczeniu pracy na roli należy mieć na uwadze pojęcie „gospodarstwa rolnego”. Jego definicja znajduje się w art. 553 Kodeksu cywilnego, który za gospodarstwo rolne uważa grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Art. 1 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990 r. Nr 54, poz. 310, w skrócie: ustawa) określa tylko trzy rodzaje pracy w gospodarstwie, które dają prawo jej wliczenia do stażu pracy. Są to:

1. okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka;
2. przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem;
3. przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Praca w gospodarstwie w charakterze domownika

Trzecim okresem, który można wliczyć do pracowniczego stażu pracy, jest praca w gospodarstwie w charakterze domownika. Dotyczy jednakże tylko pracy po dniu 31 grudnia 1982 r., czyli po objęciu rolników ubezpieczeniem społecznym.

W ustawie z 1990 r. (art. 6 pkt 2) pojęciem domownika określa się osobę, która spełnia łącznie pięć warunków: a. jest osobą bliską rolnikowi; b. pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie; c. ukończyła 16 lat; d. stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym; e. nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Nauka w szkole średniej, w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania, odbywana w systemie dziennym, uniemożliwia podjęcie stałej pracy w gospodarstwie rolnym w rozmiarze pozwalającym na jej zaliczenie do okresu zatrudnienia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95, OSA 1998, nr 4, poz. 15, s. 67, LEX nr 32842.

Wyłączenie stażu pracy w gospodarstwie rolnym z okresu zatrudnienia

Podkreślam, że jeżeli w przepisach obowiązujących w zakładzie pracy wlicza się do okresu zatrudnienia jakiekolwiek inne okresy pracy, to zakład pracy nie może wyłączyć wliczenia okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.

Możliwość wyłączenia stażu pracy w gospodarstwie rolnym może zachodzić jedynie w dwóch przypadkach: a. gdy przepisy obowiązujące u danego pracodawcy w ogóle nie przewidują możliwości wliczania do stażu pracy innych okresów zatrudnienia niż okres pracy w danym zakładzie pracy; b. jeżeli przepisy obowiązujące u pracodawcy przewidują, że do stażu pracy wlicza się tylko okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, w określonej branży albo okresy pracy na określonych stanowiskach lub pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (uchwała SN z dnia 4 listopada 1992 r., I PZP 61/92, OSNC 1993, nr 4, poz. 61).

Reasumując, okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców może być zaliczony do pracowniczego stażu pracy oraz do okresu uprawniającego do wysługi lat oraz do nagrody jubileuszowej (ponieważ pełnił Pan służbę przed dniem 1.07.2004 r.), i o ile spełnione są warunki wynikające z ustawy o zasadach zaliczania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, tj. jeżeli przejął Pan to gospodarstwo do dalszego prowadzenia, jeżeli np. rodzice darowali to gospodarstwo (ale ten warunek nie został spełniony – ponieważ gospodarstwo nie zostało przejęte do prowadzenia) lub gdy opłacane były składki za domownika.