Uszkodzenie pompy w przepompowni przydomowej - kto ponosi koszty?

Urządzenia w sieci wodociągowej

Co do zasady za utrzymanie i usuwanie awarii kanalizacyjnych odpowiada przedsiębiorca przesyłowy, nie wszystkie jednak urządzenia wchodzą w skład zarządzanej przez niego sieci. 

Jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, to, zgodnie z treścią przepisów ustawowych, za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy odpowiada odbiorca usług. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma z kolei obowiązek zapewnić właściwe działanie pozostałych, posiadanych przez nie, urządzeń kanalizacyjnych.

Odpowiedzialność odbiorcy usług

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, która weszła w życie z dniem 14 stycznia 2002 r., jednoznacznie określiła zasady rozdziału kosztów budowy i utrzymania przyłączy i sieci wodociągowych i kanalizacyjnych pomiędzy odbiorcę i przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. I tak, przedsiębiorstwo obowiązane jest zapewnić realizację budowy i rozbudowy urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, a ponadto koszty zainstalowania i utrzymania wodomierza głównego. Natomiast odbiorca ubiegający się o przyłączenie nieruchomości do sieci zapewnia na własny koszt realizację przyłączy oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego oraz koszty urządzenia pomiarowego. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy „jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie”.

W doktrynie podkreśla się natomiast, że „w sferze faktycznej samo włączenie urządzenia do sieci powoduje, że przedsiębiorstwo wchodzi w jego posiadanie. Taka zmiana stanu faktycznego powoduje z kolei powstanie po stronie przedsiębiorstwa obowiązku niezawodnego działania np. przepompowni w celu odebrania ścieków czy zaopatrzenia w wodę” (B. Brynczak, Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków - Komentarz WK, 2015, cz. 4 do art. 5).

Warto także zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 49 Kodeksu cywilnego urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Konkludując, urządzenia wymienione w art. 49 § 1 z chwilą ich fizycznego połączenia z siecią należąca do przedsiębiorstwa przestają być częścią składową nieruchomości i stają się samoistnymi rzeczami ruchomymi, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i obrotu.

Przekazanie przepompowni do użytkowania

Powołany przepis nie przesądza więc, że istnieje jakikolwiek automatyzm w przejściu prawa własności. Oznacza to, że dla skutecznego przejścia prawa własności konieczne jest dokonanie stosownej czynności prawnej bądź odpłatnej (np. sprzedaż), bądź nieodpłatnej (np. darowizna, użyczenie). Oznacza to także, że dopuszczalne jest zachowanie przez przedsiębiorstwo prawa własności i przekazanie odbiorcy urządzenia (tutaj: przepompowni) do eksploatacji na podstawie stosunku obligacyjnego (użyczenie, najem). Z Pana informacji wynika, że takie przekazanie na zasadzie użytkowania/najmu nastąpiło, skoro ponosi Pan comiesięczne opłaty związane z korzystania z przepompowni. Istotna jednak jest również umowa o dostarczeniu wody i odprowadzaniu ścieków, która powinna z sposób zrozumiały regulować kwestię kosztów ponoszonych w przypadku naprawy urządzeń, które są własnością przedsiębiorstwa wodociągowego, ale ich posiadaczem na podstawie umowy użytkowania/najmu jest odbiorca usług przedsiębiorstwa. W orzecznictwie antymonopolowym i sądowym ukształtowały się dwa przeciwstawne poglądy, z których jeden stanowi, że obciążenie odbiorców odpowiedzialnością za niezawodne działanie urządzeń kanalizacyjnych jest jednoznaczne z narzucaniem im uciążliwych warunków umów o zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków i stanowi praktykę naruszającą konkurencję i zakaz nadużywania pozycji dominującej.

Natomiast drugi z poglądów ukształtowany orzecznictwem Sądu Najwyższego wskazuje, że „osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej jest (…) obowiązana na własny koszt zapewnić wybudowanie przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych, a po zintegrowaniu z siecią ponosi odpowiedzialność za ich niezawodne działanie, chyba że inaczej stanowi umowa o zaopatrzenie w wodę lub o odprowadzanie ścieków”.

Koszty naprawienia uszkodzonej pompy

Ja skłaniałabym się do poglądu, że awarie przepompowni ścieków usuwane powinny być na koszt eksploatatora (właściciela), a jeżeli udowodni się winę użytkownika, to na koszt użytkownika – innymi słowy koszty naprawy przydomowych przepompowni ścieków uszkodzonych wskutek niewłaściwej eksploatacji urządzenia ponosiłby odbiorca. Ale właściciel (przedsiębiorstwo) winno wykazać, że winę za awarię ponosi Pani i sąsiedzi, również obciążeni kosztami naprawy.