Usunięcie z mieszkania uciążliwego członka rodziny

Umowa użyczenia mieszkania dla członka rodziny

W pierwszej kolejności należałoby się odnieść do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny. Przede wszystkim uwagę zwrócić należy na art. 222, który stanowi jak niżej:

„Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”.

Rozumiem przy tym, że syn nie ma żadnego innego tytułu prawnego do zajmowanego przez Państwa mieszkania.

W związku z tym, że syn nie płaci za nic, należałoby przyjąć, że mamy do czynienia z umową użyczenia. Mimo, iż umowa ta nie została zawarta na piśmie, to jednak obowiązuje. Przyjął Pan bowiem syna do mieszkania i umożliwił mu korzystanie z niego (art. 710).

„Art. 710. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy”.

Należałoby zatem w pierwszej kolejności wypowiedzieć umowę użyczenia.

Pozew o eksmisję od sądu

Następnie, gdy syn nie będzie już korzystał z umowy użyczenia, a nie opuści dobrowolnie mieszkania zgodnie z 222 § 2 – jako właścicielom rzeczy przysługuje Państwu przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą roszczenie negatoryjne.

Roszczenie to ma za zadanie doprowadzić do zaprzestania dokonywania ingerencji w prawo własności.

Żeby jednak można było nakazać synowi przymusowe opuszczenie mieszkania, to trzeba będzie najpierw wystąpić z pozwem o eksmisję do sądu. A dopiero po uzyskaniu takiego wyroku będzie możliwe przeprowadzenie egzekucji komorniczą. Zadaniem komornika będzie opróżnienie mieszkania.

Wskazać jednak należy, że powyższa procedura nie jest ani szybka, ani łatwa. Pewne bowiem dodatkowe ograniczenia co do kwestii eksmisji określa ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. 2020, poz. 611). W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd będzie rozstrzygał m.in. o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy.

Przemoc w rodzinie

Natomiast gdyby pojawiły się jakieś sytuacje związane z przemocą syna w stosunku do Państwa, możliwe jest również skorzystanie z art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. 2020, poz. 218):

„Art. 11a. 1. Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania”.

Przy czym ustawa powyższa przez przemoc w rodzinie rozumie jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 pkt 2).

Wspominał Pan też o jakichś możliwych problemach psychologicznych syna. Raczej teoretycznie w przedmiotowej sprawie, aczkolwiek zaznaczyć należy, że istnieje możliwość skierowania syna na przymusowe leczenie.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. 2020 poz. 685) w pewnych przypadkach syn mógłby zostać poddany przymusowemu leczeniu (zob.: art. 21 i nast.). Są to jednak sytuacje wyjątkowe i w przedstawionym przez Pana stanie faktycznym nie znajdą raczej zastosowania.

Odpowiadając na Pana pytanie, wskazać należy, że jeżeli syn dobrowolnie nie opuści mieszkania, to procedura eksmisyjna potrwa na pewno dłużej niż 2 miesiące.