Ustalenie ojcostwa, gdy domniemany ojciec nie żyje

Ustalenie ojcostwa w sądzie – osoby uprawnione do złożenia wniosku

Niestety, nie ma prawnej możliwości zmuszenia Pana mamy do wskazania, kim jest Pana ojciec – jedyna droga, aby się tego dowiedzieć, to droga sądowa o ustalenie ojcostwa. Jeżeli Pani domniemany tata zmarł, powództwo należy wytoczyć przeciwko kuratorowi. Zgodnie z treścią art. 84 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):

„§ 1. Sądowego ustalenia ojcostwa mogą żądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka.

§ 2. Matka ani domniemany ojciec nie mogą wytoczyć powództwa o ustalenie ojcostwa po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, matka oraz domniemany ojciec mogą wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.

§ 3. Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.

§ 4. Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce. Jeżeli matka dziecka nie żyje, powództwo wytacza się przeciwko dziecku, a jeżeli dziecko nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.

§ 5. W razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, ustalenia ojcostwa mogą dochodzić jego zstępni.”

Od początku powszechnego obowiązywania instytucji sądowego ustalenia ojcostwa (a więc od 1 lipca 1946 r.) legitymację czynną przyznano dziecku. Jest to oczywiste w świetle zasady, że legitymacja w sprawach stanu przysługuje osobom osobiście i bezpośrednio zainteresowanym w rozstrzygnięciu. Powództwo dziecka zmierza do ukształtowania jego stanu cywilnego. Legitymacja dziecka jest nieograniczona czasowo, może więc Pan wystąpić z roszczeniem nawet teraz, gdy jest osobą dorosłą i dopiero teraz dowiedział się Pan o ojcostwie domniemanego ojca.

Ustanowienie kuratora dla osoby zmarłej – domniemanego ojca dziecka

W przypadku śmierci domniemanego ojca przed wszczęciem procesu matka lub dziecko wytaczają powództwo przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy, a więc sąd rejonowy wydział rodzinny. Dziecko, które chce wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa po śmierci domniemanego ojca, powinno złożyć wniosek o ustanowienie kuratora (K. Korzan, Kurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1966, s. 150).

Z uwagi na to, powództwo o ustalenie ojcostwa powinien Pan wytoczyć przeciwko kuratorowi. Sąd, przed którym wytoczono powództwo o ustalenie ojcostwa, nie jest właściwy do ustanowienia kuratora. Stosownie do art. 572 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) powinien zawiadomić właściwy sąd opiekuńczy o konieczności jego ustanowienia (tak: SN w wyroku z 12.11.1976 r., III CRN 237/76, Legalis). Sąd, który został zawiadomiony, może wszcząć postępowanie o ustanowienie kuratora z urzędu (art. 570 K.p.c.) (K. Korzan, Kurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1966, s. 150).

Materiał DNA, ekshumacja

Dlatego też jedyną drogą w Pana przypadku jest wytoczenie powództwa o ustalenie ojcostwa i złożenie wniosku o ustanowienie kuratora. Powinien Pan także złożyć wniosek o ekshumację lub ewentualnie – jeśli posiada Pan jakieś inne przedmioty zmarłego, na których będzie jeszcze jego materiał DNA – można spróbować pobrać ten materiał do badań. Wszystkie te 3 wnioski składa się w jednym postępowaniu.