Urlop „tacierzyński” dla żołnierza zawodowego

Czy żołnierzowi zawodowemu przysługuje urlop ojcowski?

Tryb pełnienia zawodowej służby wojskowej oraz prawa i obowiązki żołnierzy zawodowych określa ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 141, poz. 892 z późn. zm.). Natomiast przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) mają zastosowanie do żołnierzy zawodowych wyłącznie w sytuacjach wyraźnego odesłania do stosowania określonych postanowień tego aktu prawnego przez ustawę normującą problematykę pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Żołnierzom zawodowym, zgodnie z postanowieniami art. 65 ust. 1 i art. 65a ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, w związku z urodzeniem się dziecka przysługuje urlop macierzyński i urlop wychowawczy na zasadach określonych w przepisach Kodeksu pracy. W świetle powyższego należy przyjąć, że żołnierzom zawodowym nie przysługuje, wprowadzony od dnia 1 stycznia 2010 r. ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 237, poz. 1654), określony w art. 1823 Kodeksu pracy, urlop ojcowski. Urlop ojcowski jest bowiem instytucją prawną odrębną od urlopu macierzyńskiego, o czym świadczy zawarcie regulacji dotyczącej tej kwestii w oddzielnej jednostce redakcyjnej Kodeksu pracy.

Jakie uprawnienia przysługują żołnierzowi zawodowemu z tytułu urodzenia się dziecka?

Ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie odsyła w zakresie tego urlopu do stosowania postanowień Kodeksu pracy ani też nie reguluje tej kwestii i tym samym brak jest prawnych podstaw do twierdzenia, że żołnierzom zawodowym oprócz urlopu macierzyńskiego przysługuje również urlop ojcowski. Niemniej jednak należy wskazać, że żołnierzom zawodowym przysługują inne uprawnienia o zbliżonym charakterze, które nie przysługują pracownikom na podstawie Kodeksu pracy i jego przepisów wykonawczych.

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie urlopów żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 2, poz. 9) żołnierzowi zawodowemu w razie urodzenia się dziecka udziela się urlopu okolicznościowego w wymiarze od trzech do pięciu dni roboczych – tzn. korzystniejszego niż przysługujące w takiej sytuacji pracownikom dwudniowe zwolnienie od pracy, udzielane na postawie § 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.).

Zwolnienie od zajęć służbowych w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad najbliższym członkiem rodziny

Ponadto, w myśl art. 62 ust. 11 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych „żołnierz zawodowy może otrzymać zwolnienie od zajęć służbowych w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad najbliższym członkiem rodziny nieprzekraczające łącznie pięćdziesięciu dni roboczych w roku kalendarzowym”. Regulacja ta dotyczy wszystkich żołnierzy zawodowych bez względu na płeć. Ponadto, w myśl art. 62 ust. 12 wspomnianej ustawy, „w szczególnie uzasadnionych przypadkach żołnierzowi zawodowemu, który wykorzystał zwolnienie od zajęć służbowych w związku z koniecznością sprawowania opieki nad najbliższym członkiem rodziny, w tym również dzieckiem, oraz nadal opiekę tę musi osobiście sprawować, może być udzielony urlop okolicznościowy w wymiarze do dziesięciu miesięcy”. Tryb udzielania tego urlopu określa wspomniane rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie urlopów żołnierzy zawodowych.

Uzasadnieniem takich rozwiązań legislacyjnych było to, że fundamentalną zasadą pełnienia zawodowej służby wojskowej jest pełna dyspozycyjność żołnierzy. Specyfika ich służby nie uzasadnia stosowania wobec nich wszystkich uprawnień pracowniczych, co jest zbieżne z rozwiązaniami obowiązującymi w innych armiach państw członkowskich Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.