Umowa komisu czy umowa agencyjna - która umowa korzystniejsza?

Umowa komisowa, co do zasady, polega na tym, że przyjmujący zlecenie (Pana kontrahent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) – w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa – do sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (Pana), lecz w imieniu własnym.

Przy umowie komisu dochodzi do przekazania towaru od komitenta dla komisanta oraz przekazania towaru przez komisanta osobie trzeciej (nabywcy). W świetle przepisów ustawy o VAT obie te umowy stanowią odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazuje art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej.

W przypadku komitenta (Pana) dostawa towarów ma miejsce w chwili przekazania przez Pana towaru komisantowi. Pan jest w dalszym ciągu jego właścicielem.

W przypadku wydania towarów przez komitenta (Pana) na rzecz komisanta, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez komitenta zapłaty za wydany towar, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dostawy towarów dokonanej przez komisanta. Obowiązek podatkowy powstaje nie tak jak dotychczas (na zasadach ogólnych), lecz z chwilą otrzymania przez komitenta zapłaty za wydany towar, nie później niż w ciągu 30 dni od dostawy towarów dokonanej przez komisanta.

Pieniądze za towar otrzymuje w pierwszej kolejności komisant.

Zapłata za towar otrzymana przez komisanta przekazywana jest Panu (oczywiście pomniejszona o prowizję). Dla komisanta prowizja to przychód podlegający opodatkowaniu, a dla Pana to koszt uzyskania przychodu.

Dla Pana pozostała kwota pomniejszona o podatek VAT jest kwotą do opodatkowania podatkiem dochodowym.

Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.

Stronami umowy agencyjnej zawsze są przedsiębiorcy: agent (przyjmujący zlecenie) i dający zlecenie. Zobowiązanie agenta polega na stałym pośrednictwie przy zawieraniu umów z klientami na rzecz drugiej strony albo też na zawieraniu umów w imieniu drugiej strony umowy.

Pieniądze za sprzedaż towaru może otrzymywać agent w całości, a potem je Panu przekazywać, lub otrzymywał je będzie Pan i na podstawie rachunku od agenta dokona Pan zapłaty należnej mu prowizji. Prowizja stanowi koszt uzyskania przychodu u Pana.

Pan płaci podatki po sprzedaży i wystawieniu faktury (VAT i dochodowy). Agent płaci swój podatek dochodowy po wystawieniu rachunku. Jako że nie jest podatnikiem VAT, nie płaci tego podatku.

Przy umowie komisu wydaje Pan towar i dokonywana jest dostawa w rozumieniu przepisów o podatku VAT w chwili przekazania towaru komisantowi.

Przy umowie agencyjnej dostawa w rozumieniu podatku VAT następuje w chwili faktycznej sprzedaży (zawarcia umowy przez agenta na Pana rzecz). Agent może mieć towar, by przekazać go od razu kupującemu, lub też towar wydaje Pan.

Komisant zawiera umowy we własnym imieniu. Agent w imieniu Pana. Agent musi mieć pełnomocnictwo do zawierania umów w Pana imieniu. Gdy agent przekroczy jego zakres, umowę uznaje się za ważną w przypadku braku z Pana strony niezwłocznego sprzeciwu.

Z uwagi na to, że Pana kontrahent nie jest podatnikiem podatku VAT, wybrałbym umowę agencyjną. Towar jest cały czas Pana własnością. Dostawa w rozumieniu przepisów o VAT następuje w chwili zawarcia umowy przez agenta, a nie dostawy mu towaru przez Pana.

Należałoby jednak przewidzieć, iż w ramach prowizji druga strona dokona ekspozycji towarów.

Przekazywanie towarów niezależnie od formy współpracy powinno być udokumentowane. Dokument wydania (WZ) jest dobrym rozwiązaniem. Pozwala na stwierdzenie, ile towaru przekazano, kiedy i komu, a przyjmujący towar potwierdza to na dokumencie WZ.

Można także wystawiać zwykłe pokwitowania przekazania towaru ze wskazaniem jego rodzaju, ilości, wartości jednostkowej netto i brutto.

Pan przekazuje towar drugiej stronie (przy umowie agencyjnej niekoniecznie).

Ponadto przy umowie komisu komisant jako pierwszy otrzyma pieniądze za sprzedaż. Należałoby więc zabezpieczyć przekazanie tych pieniędzy, ewentualnie zwrot towaru, gdyby nie doszło do jego zbycia w określonym czasie.

W umowie można zawrzeć kary umowne z prawem dochodzenia dodatkowo odszkodowania na zasadach ogólnych. Oczywiście byłyby także odsetki za opóźnienie w przekazaniu pieniędzy.

Samo zabezpieczenie nie spowoduje, że otrzyma Pan od razu pieniądze. Funkcją zabezpieczenia będzie wywarcie nacisku na drugą stronę, by nie opłacało się jej postępować nieuczciwie z uwagi na konsekwencje finansowe.

Zabezpieczenie ma umożliwić Panu jak najłatwiejsze odzyskanie pieniędzy. Z tym wiąże się zagrożenie, że druga strona nie będzie miała pieniędzy (przy komisie) i konieczne będzie oddanie sprawy do sądu.

Najlepszym rozwiązaniem byłoby udzielenie przez drugą stronę zabezpieczenia w formie pozwalającej Panu na odzyskanie pieniędzy, np. blokada kwoty X i jej wypłacenie na Pana zlecenie po przedstawieniu określonych dokumentów. Jednakże nie podejrzewam, by druga strona zgodziła się na takie rozwiązanie.

Dla potrzeb takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest wystawienie przez drugą stronę i przekazanie Panu weksla in blanco wraz z deklaracją wekslową. Pan miałby uzupełnić weksel ustaloną kwotą w razie wystąpienia określonych okoliczności. Jeżeli druga strona jest w związku małżeńskim, byłoby wskazane, aby małżonek poręczył weksel (słowo „poręczam” i podpis na odwrocie).