Umowa-zlecenia na pracę w sklepie

Czy ZUS może podważyć wybór umowy zlecenia?

Musi Pani pamiętać, że ZUS zawsze ma prawo podważać umowy, zgodnie bowiem z art. 68 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych „do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych”. Natomiast przepis art. 83 ust. 1 u.s.u.s. daje organowi rentowemu podstawy do prowadzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie prawidłowości zgłaszania i przebiegu ubezpieczeń społecznych, co jednoznacznie sprowadza się do badania rzeczywistej treści tytułu podlegania tym ubezpieczeniom (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 stycznia 2012 r., sygn. akt III AUa 1539/11).

Jednak należy zadbać, aby i ZUS i PIP, i w razie czego sąd, jeśli przyszłoby do odwołania – widziały w stosunku łączącym zleceniodawcę ze zleceniobiorcą cechy stosunku cywilnoprawnego, a nie stosunku pracy.

Decydujące kryterium odróżniające umowę o pracę od innych umów

Zgodnie z dyspozycją art. 22 § 1 Kodeksu pracy „przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem”. Treścią umowy o pracę jest, w konsekwencji przyjętego unormowania, zobowiązanie się pracownika do wykonywania określonej pracy za wynagrodzeniem. Umowa o pracę posiada cechy stosunku zobowiązaniowego – jest dwustronnie zobowiązująca, konsensualna i odpłatna. Posiada jednak również cechy wyróżniające ją od innych stosunków zobowiązaniowych, w szczególności zaś od umowy o dzieło, uregulowanej w art. 627 i nast. Kodeksu cywilnego, od umowy-zlecenia, uregulowanej w art. 734 i nast. Kodeksu cywilnego, czy też od umowy agencji, uregulowanej w art. 758 i nast. Kodeksu cywilnego. Decydującym kryterium odróżniającym umowę o pracę od innych umów jest świadczenie, wykonywanie pracy określonego rodzaju – przez którą należy rozumieć zasadnicze obowiązki pracownika oraz miejsce i czas wykonywania pracy – pod kierownictwem pracodawcy. Pracownik obowiązany jest więc świadczyć pracę w zorganizowanym zespole pracowniczym, podporządkowanym pracodawcy w granicach wynikających z charakteru pracy i potrzeb pracodawcy oraz zastrzeżonych ustawowo praw pracownika. Zasada podporządkowania jest jedną z podstawowych cech odróżniających stosunek pracy od stosunku opartego na umowie dzieła, zlecenia czy agencji.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż wykonywanie takich samych czynności może występować zarówno w ramach umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej. Nie sposób dalej nie zauważyć, że cechą umowy o pracę nie jest pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, bo to może występować też w umowach cywilnoprawnych, lecz wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej). Ta cecha ma charakter konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy. Dla stwierdzenia, że występuje ona w treści stosunku prawnego z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa, co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej, stała dyspozycyjność czy dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r., sygn. akt I UK 68/05).

Wykonywanie pracy w określonym czasie w ciągu dnia stanowi jeden z elementów wskazujących na wykonywanie pracy w warunkach zatrudnienia pracowniczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dni 11 września 1997 r., sygn. akt  II UKN 232/97), jednak odnosi się do sytuacji, gdy wyznaczenie zmiany pracy następuje przez podmiot zatrudniający (element podporządkowania pracowniczego), nie zaś pozostawione do wyboru zatrudnionego stanowi przejaw jego woli co do zamiaru wykonywania pracy w danych godzinach, dostosowanych do jego potrzeb.

Jak zawrzeć umowę-zlecenie żeby nie zakwalifikowano jej jako umowy o pracę?

Odnosząc to o Pani pytania – należy tak skonstruować umowę i uregulować zakres obowiązków, aby nie zawierały podporządkowania, narzucanego czasu pracy, regulaminów pracy, podpisów pod listą obecności.

W umowie należy wskazać, iż zleceniobiorcą zobowiązuje się do: prowadzenia sklepu, tj. zaopatrywania w towar, eksponowania towaru, prowadzenia akcji marketingowych mających na celu podniesienie sprzedaży, obsługę klientów np. przez min. 8 h dziennie w godzinach pracy sklepu. Można oczywiście dopisać inne obowiązki – istotne, aby nie znaleźć w nich elementu podporządkowania kierownictwu czy pracodawcy – jak wykonywanie innych poleceń przełożonego czy kierownika lub pracodawcy.

Czynności te jednak zleceniobiorca ma wykonywać w sposób przez siebie zaplanowany i samodzielny co musi wynikać z treści zapisów umowy jak również z faktu, że możliwość nadzoru nad pracami ze strony zleceniodawcy, będzie np. ograniczona i miała charakter sporadyczny a przy tym dotyczyła wyłącznie kwestii dotyczących ewentualnych braków w zatowarowaniu czy też ekspozycji. Wynagrodzenie musi być w pełni uzależnione od zachowania i zakresu wykonania umowy przez zleceniobiorcę.

Wynagrodzenie z tytułu realizacji umowy zlecenia

Wynagrodzenie z tytułu realizacji umowy określone zostanie stawką godzinową a zatem uzależnione będzie od efektywnego wykonania zlecenia mierzonego według czasu pracy. Tym samym to zleceniobiorca ponosi ryzyko w zakresie tego, czy uzyska wynagrodzenie i w jakiej wysokości. Wynagrodzenie ma być wypłacane na podstawie rachunku wystawianego bądź przedłożonego przez zleceniobiorcę grafiku świadczenia usług, rozliczenia wykonanych czynności. Warto zadbać o to, aby nie było w umowie bezwarunkowego obowiązku osobistego wykonania zlecenia, aby zleceniodawca mógł powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej po uzyskaniu uprzednio pisemnej zgody zleceniodawcy. Te cechy powinny odróżnić umowę o pracę od zlecenia – skutecznie.