Umieszczenie osoby chorej psychicznie w domu opieki

Ustanowienie opiekuna dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie

W poruszonej przez Pana kwestii zastosowanie znajdą m.in. przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, ale także przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie: K.r.o.).

Jak rozumiem z opisu, Pańska ciotka jest osobą ubezwłasnowolnioną, a wuj został ustanowiony jej opiekunem.

Ja wynika z treści art. 13 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.), osoba jest ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

Ubezwłasnowolnienie jest niejako uporządkowaniem kwestii życiowych takiej osoby, może więc między innymi prowadzić do jej umieszczenia w innym środowisku społecznym, w tym w placówce zamkniętej, zakładzie leczniczym, ośrodku odwykowym itp. Wymaga to jednak zachowania stosownej procedury.

A zatem dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna, który jest jej przedstawicielem ustawowym: reprezentuje ją i sprawuje pieczę nad nią i jej majątkiem.

Jak umieścić całkowicie ubezwłasnowolnioną żonę w domu pomocy społecznej?

Zgodnie z K.r.o. opiekun powinien wykonywać swoje czynności z należytą starannością z uwzględnieniem dobra pozostającego pod jego opieką, a także z uwagi interes społeczny. W tym zakresie opiekun, oprócz sprawowania pieczy nad ubezwłasnowolnionym, zarządza także jego majątkiem oraz reprezentuje przed osobami trzecimi. Stąd wynika, że w przypadkach tego wymagających opiekun może się starać o umieszczenie, osoby ubezwłasnowolnionej w odpowiedniej placówce. Zgodnie bowiem z treścią art. 38 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej. Wydawałoby się więc, że sama zgoda Pańskiego wuja na umieszczenie jego żony w domu pomocy społecznej byłaby tu wystarczająca, należy jednak pamiętać o treści art. 156 K.r.o., który w ważnych sprawach dotyczących osoby lub majątku ubezwłasnowolnionego wymaga zgody sądu opiekuńczego. Niewątpliwie to takich ważnych spraw dotyczących osoby należy skierowanie do domu pomocy społecznej (na stałe). A zatem w tej sytuacji Pański wuj jako opiekun prawny swojej żony musiałby się zwrócić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wyrażenie zgody na umieszczenie jego ubezwłasnowolnionej całkowicie żony w domu pomocy społecznej.

Rozprawa w tej kwestii powinna się odbyć nie później niż 14 dni od wpłynięcia wniosku.

Hospitalizacja osoby chorej psychicznie

Należy też zaznaczyć, że uciążliwe i męczące dla otoczenia zachowanie się osoby chorej psychicznie nie stanowi przesłanki przymusowej hospitalizacji lub innego rodzaju odosobnienia (postanowienia Sądu Najwyższego z 14 lutego 1996 r., sygn. akt. II CRN 201/95 oraz z 12 lipca 1996 r., sygn. akt. II CRN 81/96).

Dopiero gdy osoba chora psychicznie (ubezwłasnowolniona) nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i nie może korzystać z pomocy innych osób, może zostać skierowana do domu opieki społecznej. Należy zatem wykazać, że wskutek rozpoznanej długotrwałej choroby psychicznej Pańska ciotka jest niezdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i wymaga stałej opieki oraz nadzoru ze strony innych osób, w szczególności w procesie podtrzymywania leczenia. Umieszczenie w domu opieki społecznej zapewni jej opiekę oraz stały nadzór fachowego personelu nad koniecznym leczeniem farmakologicznym.

Wniosek o umieszczenie osoby chorej psychicznie w domu pomocy społecznej

Wniosek taki do właściwego organu gminy może złożyć opiekun prawny (czyli Pański wuj), kiedy już będzie posiadał stosowną zgodę sądu. W przypadku umieszczenia osoby chorej psychicznie w domu pomocy społecznej potrzebne będą:

• postanowienie sądu o ubezwłasnowolnieniu;
• postanowienie sądu o ustanowieniu opiekuna;
• postanowienie sądu zezwalające opiekunowi na umieszczenie osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy społecznej.

Jednak ten wariant przewiduje wniosek o umieszczenie w domu pomocy społecznej  przez Pańskiego wuja jako opiekuna prawnego ubezwłasnowolnionej ciotki. Jeżeli jednak ani Pana ciotka, ani wuj jako jej opiekun nie wyrażają zgody na umieszczenie chorej w domu pomocy społecznej, to z wnioskiem o takie skierowanie może się zwrócić do sądu opiekuńczego (w trybie art. 39 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego) organ do spraw pomocy społecznej miejsca zamieszkania tej osoby. Z wnioskiem o przymusowe umieszczenie w domu pomocy społecznej bez zgody może wystąpić również kierownik szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywająca w nim osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu.