Ulga na złe długi – podmioty powiązane

Zgodnie z art. 89a ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) przepisów dotyczących ulgi na złe długi nie stosuje się, jeżeli między wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT (czyli występują powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy). Tym samym wierzyciel podmiotu powiązanego nie ma możliwości skorzystania z tzw. ulgi na złe długi.

Jeżeli natomiast chodzi o regulacje dotyczące obowiązków dłużnika, to należy podkreślić, że art. 89b ustawy o VAT nie przewiduje analogicznego wyłączenia. Oznacza to, że dłużnik zobowiązany jest do korekty podatku naliczonego w przypadku braku zapłaty do końca okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150. dzień od terminu płatności bez względu na to, czy wierzycielem jest podmiot powiązany rodzinnie, kapitałowo, majątkowo lub ze stosunku pracy.

W przypadku dłużnika obowiązek korekty podatku naliczonego jest całkowicie niezależny od tego, czy podatnik – sprzedawca zdecydował się korzystać z ulgi na złe długi i zmniejszać podatek należny (i podstawę opodatkowania), czy też nie. Powyższe budzi wątpliwości doktryny co do zgodności wskazanych przepisów z prawem wspólnotowym. W mojej ocenie regulacja ta narusza podstawową zasadę neutralności podatku VAT.

Biorąc jednakże pod uwagę literalne brzmienie przepisów ustawy o VAT, należy podkreślić, że ewentualny brak skorygowania podatku naliczonego przez dłużnika wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem sporu z organami podatkowymi. Ponadto wobec treści art. 89b ust. 6 ustawy o VAT dłużnik narażony jest wówczas na dodatkowe sankcje (dodatkowe zobowiązanie podatkowe w kwocie 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT). W związku z powyższym w przedstawionym przypadku rekomenduję skorygowanie podatku naliczonego przez dłużnika.

Warto również zauważyć, że zgodnie z przepisami przejściowymi przepisy te stosuje się również do wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2013 r., jeżeli ich nieściągalność została – zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy o VAT (w nowym brzmieniu) – uprawdopodobniona po 31 grudnia 2012 r. Oznacza to, że znowelizowane przepisy należy stosować nie tylko do wierzytelności powstających, począwszy od 1 stycznia 2013 r., lecz także do powstałych wcześniej, o ile tylko dla wierzytelności tych termin 150 dni (liczony od dnia upływu terminu ich płatności określonego w umowie lub na fakturze), w którego trakcie wierzytelności te nie zostaną uregulowane lub zbyte w jakiejkolwiek formie, będzie upływał już po 31 grudnia 2012 r.