Ulga na start a nieopłacone składki po rozpoczęciu działalności

Rozpoczęcia działalności gospodarczej i odprowadzenie pierwszej składki ZUS

Działalność jest rejestrowana w dowolnej dacie, ale rozpoczyna się w dniu jaki wskazany jest we wniosku jako data rozpoczęcia działalności. Jeśli Pan wskazał 15.04 jako datę rozpoczęcia, to działalność formalnie rozpoczął Pan tego dnia. Niestety, nie ma możliwości prawnych na ustalenie innej daty rozpoczęcia działalności we wpisie do CEIDG. Tym samym nie ma możliwości zmiany daty rozpoczęcia działalności po jej ujawnieniu w CEIDG.

Generalnie jako przedsiębiorca ma Pan obowiązek odprowadzać składki ZUS w celu prawidłowego ich naliczenia. Ponadto na cele ewidencyjne do ZUS-u powinna zostać przekazana deklaracja DRA.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej, jeżeli:

• podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia oraz
• nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Oznacza to, że z dniem zgłoszenia przez CEIDG jest Pan nowym przedsiębiorcą z prawem do ulgi na start. Zgłosił Pan, jak mniemam, odpowiedni kod ubezpieczenia.

Ulga na start

Zgłoszenia do ulgi na start dokonuje się na formularzu ZUS ZZA z kodem 05 40 – osoba niepodlegająca ubezpieczeniom społecznym i podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Ulga na start może trwać maksymalnie 6 miesięcy kalendarzowych. Początek stanowi dzień faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności. Jeżeli dzień ten przypada pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, miesiąc ten wlicza się do 6 miesięcy trwania ulgi. Jeśli działalność gospodarczą rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, miesiąca tego nie wlicz się do owych 6 miesięcy. Ulga trwa 6 pełnych miesięcy.

Przedsiębiorcy, którzy zatrudniają pracowników lub opłacają składki wyższe niż minimalne, muszą pamiętać także, aby w tych samych terminach złożyć deklarację ZUS DRA. Dochowanie terminów jest bardzo istotne. W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych ich przekroczenie skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę, a kilkukrotne zwlekanie z zapłatą składek może skończyć się ukaraniem grzywną. Z kolei nieopłacenie w terminie składek, które są dobrowolne (np. na ubezpieczenie chorobowe), skutkuje przerwaniem okresu podlegania pod to ubezpieczenie.

Deklaracja DRA to dokument rozliczeniowy, w którym wykazane są składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wypłacone świadczenia. Osoba fizyczna, opłacająca składkę wyłącznie za siebie, deklarację ZUS DRA powinna przekazać do ZUS-u do 10. dnia następnego miesiąca.

Pan opłaca tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jak wynika z przepisów – ulga na start przysługuje za pełne 6 miesięcy. Pan rozpoczyna działalność od 15 kwietnia 2021 r. Prawo do korzystania z ulgi na start przysługuje Panu przez 6 miesięcy i zakończy się z dniem 31 października 2021.

10 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym rozpoczął Pan prowadzenie działalności, upływa termin płatności składki na ubezpieczenie zdrowotne. W tym samym terminie powinien Pan złożyć DRA za siebie w zakresie składek zdrowotnych oraz je opłacić.

Do końca okresu korzystania z ulgi na ZUS nie trzeba już składać deklaracji ZUS DRA. Kolejną deklarację składa się dopiero za miesiąc, w którym zobowiązany będzie Pan (po upływie 6 miesięcy) zgłosić się do „pełnych" ubezpieczeń.

Obowiązek ubezpieczenia społecznego po rozpoczęciu działalności gospodarczej

Sposób wyznaczenie momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej, w celu określenia czasowych granic obowiązku ubezpieczenia społecznego, nie jest do końca jednoznacznie uregulowany. Na podstawie art. 6 ust 5 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 98, Nr 137, poz. 887) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, zaś z mocy art. 12 tejże ustawy – także ubezpieczenia wypadkowego. Uszczegółowienie pojęcia „osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą” zawiera art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy, który mówi, iż są to osoby prowadzące działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej i innych przepisów szczegółowych. Ustawa określa również okres trwania obowiązku ubezpieczeniowego, który istnieje „od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności”.

Sąd Najwyższy w wyroku z 11 stycznia 2005 r. (OSNP 2005/13/198) podkreślił, iż w zakresie wyznaczania granic przymusu ubezpieczeniowego istotne znaczenie ma wyrażona w art. 2a ustawy SUS zasada równego taktowania ubezpieczonych. Zasada ta dotyczy między innymi warunków objęcia obowiązkowym systemem ubezpieczeń społecznych. Ma to zatem znaczenie również dla pojmowania „wykonywania” działalności gospodarczej, a w konsekwencji dla określenia granic czasowych przymusu ubezpieczenia. Sąd Najwyższy stoi, w powyższym wyroku, na stanowisku, iż wyznaczone w ustawie granice mają charakter formalny. Za takim ujęciem przemawia bowiem fakt, iż art. 13 ustawy, określając czasowe ramy obowiązku ubezpieczenia dla różnych podmiotów podlegających temu obowiązkowi, posługuje się pojęciami w znaczeniu formalnym, tzn. uzależnia powstanie lub wygaśnięcie przymusu ubezpieczenia od „trwania oznaczonej sytuacji prawnej”.

Otwarcie działalności gospodarczej a brak przychodów

Na gruncie ustawy SUS może pojawić się istotny problem przedsiębiorcy, który nie uzyskał żadnego przychodu. Należy zauważyć, iż ustawa łączy istnienie obowiązku ubezpieczenia z faktem wykonywania działalności gospodarczej (art. 6 ust. 5 pkt 1), a jak wyżej wykazano, należy rozumieć przez to okres między formalnym rozpoczęciem i zakończeniem działalności. Ustawa nie uzależnia istnienia przymusu ubezpieczenia od faktu uzyskiwania przychodu przez przedsiębiorcę, jednak fakt taki nie pozostaje, zdaniem Sadu Najwyższego, bez znaczenia.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyżej przytoczonym wyroku, „udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej” uzasadniałaby, uwzględniając zasadę równego traktowania ubezpieczonych, zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw.

Nadto Sąd Najwyższy wskazał już wcześniej, w wyroku z 14 września 2007 r. (III UK 35/07), że obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność – w tym gospodarczą – wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności, a zatem o zaprzestaniu jej prowadzenia, powodującej wyłączenie z tego ubezpieczenia, decyduje faktyczne zaprzestanie tej działalności.

Obowiązkowi ubezpieczenia nie podlegają osoby, które wprawdzie zadeklarowały zamiar prowadzenia działalności gospodarczej przez uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i zgłoszenie do ubezpieczenia, lecz działalności tej faktycznie nie podjęły i nie prowadziły (wyrok SN z 03.08.2000 r., II UKN 659/99 ).

Deklaracja DRA a ulga na start

W zaistniałej sytuacji nie polecam boju z US. Składka zdrowotna i tak jest do zapłacenia, a składki społecznej i tak nie ma. Zatem:

• formalinie jest Pan zgłoszony do ubezpieczeń społecznych w ramach ulgi na strat,
• jest Pan zgłoszony do ubezpieczeń zdrowotnych,
• nie złożył Pan deklaracji DRA,
• nie opłacił Pan składek zdrowotnych.

Nie traci Pan ulgi na start. Złożenie DRA nie jest warunkiem prawa do tej ulgi. Powinien Pan:

• złożyć deklarację DRA za maj w zakresie składek zdrowotnych, najlepiej z jakimś sensownym wyjaśnieniem,
• opłacić składki zdrowotne za kwiecień 2021 r. wraz z odsetkami,
• do 10.06 opłacić składki zdrowotne za maj.

* Opis sprawy z 2021 r.