Ukraiński pracownik nie wrócił do pracy z powodu wojny, wyrejestrowanie z ZUS i świadectwo pracy

Wystawienie świadectwa pracy z opóźnieniem

W przypadku umowy terminowej, gdzie mamy wprost wyznaczony czas zakończenia umowy, czyli jak w pierwszym przypadku – do dnia 31 stycznia 2023 r. – brak zawarcia kolejnej umowy czy też aneksowania obowiązującej aktualnie powoduje, że stosunek pracy ustaje z upływem tego dnia, który wskazany jest w umowie. Od 1 stycznia 2024 r. osoba, z którą zawarta była umowa, nie jest już pracownikiem. Nieprawidłowym było udzielenie urlopu bezpłatnego, albowiem urlop bezpłatny musi być udzielony na wniosek pracownika, a nadto jeżeli stosunek pracy ustał z upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, to nie może być mowy o pozostawaniu na urlopie bezpłatnym. Zgodnie z art. 174 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r., poz. 1465): „Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.”.

W opisanej sytuacji zasadne byłoby wskazanie, że nieobecność jest usprawiedliwiona z uwagi na wzięcie udziału w działaniach związanych z wojną, ale niepłatna. Należy aktualnie wyrejestrować tych pracowników z ZUS, wystawić świadectwo pracy z datą dzisiejszą (data wystawienia dokumentu), a jako datę zakończenia stosunku pracy wpisać datę zakończenia stosunku pracy tj. 31 stycznia 2023 r. W przypadku wezwania do udzielenia wyjaśnień przez ZUS należy wskazać, że z uwagi na specyficzną sytuację, siłę wyższą dopiero teraz możliwe było wystawienie dokumentów.

Urlop bezpłatny, wypoczynkowy pracownika a zakończenie stosunku pracy

Odnosząc się do drugiego pytania: po pierwsze, urlop pracownika czy to bezpłatny, czy wypoczynkowy musi być udzielony na wniosek pracownika. Bez wniosku pracownika nie można mówić o tym, że pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, czy też wypoczynkowym. Ponadto proszę zwrócić uwagę, że celem urlopu jest wypoczynek pracownika, a nie udział w działaniach wojennych. Jeżeli chodzi o sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy, to istotne znaczenie ma rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 maja 1996 r., w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1632). Zgodnie z § 1 wskazanego aktu prawnego przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy. Zatem w tej sytuacji, moim zdaniem, również w ewidencji czasu pracy należałoby wskazać nieobecność usprawiedliwioną niepłatną. Natomiast nie wiem, czy aktualnie chcą Państwo zakończyć ten stosunek pracy, czy też nie. Najlepiej byłoby to zrobić za porozumieniem stron, tj. podpisanie przez pracownika porozumienia, w którym wskażą Państwo datę rozwiązania stosunku pracy np. bieżącą, za 2 miesiące, za 3 miesiące zgodnie z Państwa ustaleniami.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika

Jednocześnie proszę pamiętać o możliwości rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika w oparciu o art. 53 Kodeksu pracy, zgodnie z którym: „§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

a) dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,

b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.”

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141