Udzielenie substytucji pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo do zastępowania wspólnika na zgromadzeniach wspólników spółki

Przepisy regulujące spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością dopuszczają, by uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników przez pełnomocnika i w tenże sposób wykonywać prawo głosu, chyba że ustawa lub umowa spółki zawierają w tym względzie ograniczenia (art. 243 § 1 Kodeksu spółek handlowych, dalej: K.s.h.). Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów (art. 243 § 2 K.s.h.).

Pełnomocnictwo, o którym mowa powyżej, może być szczegółowe i upoważniać do zastępstwa na pewnym oznaczonym zgromadzeniu lub do głosowania w pewnej oznaczonej sprawie albo może być ogólne i upoważniać do zastępowania wspólnika na wszystkich zgromadzeniach wspólników danej spółki, względnie do wyrażania zgody na pisemne głosowanie w sprawach spółki lub na powzięcie uchwał na piśmie (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 25.11.2004 r., sygn. akt III CK 607/03, LEX nr 1157558). W pewnych sytuacjach pełnomocnictwo nieograniczone co do terminu i przedmiotu do brania udziału i wykonywania prawa głosu na wszelkich zgromadzeniach jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego może być bezwzględnie nieważne (art. 58 § 2 k. c.) (tak: wyrok SA we Wrocławiu z 20.04.2011 r., sygn. akt I ACa 161/11, niepubl.; wyrok SN z 6.07.2012 r., sygn. akt V CSK 354/11, niepubl.; por. A. Kidyba, Komentarz do art. 243 K.s.h., LEX). W Pani przypadku podpisała Pani pełnomocnictwo do reprezentowania na wszystkich zgromadzeniach spółki – w świetle powyżej przytoczonych orzeczeń można by rozważać (po zapoznaniu się z treścią pełnomocnictwa), czy nie jest ono bezwzględnie nieważne. W takim wypadku nieskuteczne byłyby czynności dokonane za Panią przez pełnomocnika (nie miałby on prawa udziału w zgromadzeniu i wykonywaniu prawa głosu). Jeśli do tej pory było ono respektowane, tym bardziej może Pani wziąć pod uwagę jego wypowiedzenie.

Uznaje się, że pełnomocnictwo, o którym mowa w art. 243 K.s.h., jest pełnomocnictwem szczególnym wobec pełnomocnictw uregulowanych w kodeksie cywilnym (zob. wyrok SA w Gdańsku z 13 lutego 2014 r., sygn. akt V ACa 801/13, LEX nr 1461028), jednakże w doktrynie prawa przyjęto że do stosunku prawnego między wspólnikiem a jego pełnomocnikiem, a także skutków prawnych oświadczeń woli składanych na zgromadzeniu wspólników przez pełnomocnika stosuje się art. 95–109 kodeksu cywilnego w zw. z art. 2 K.s.h. ( S. Sołtysiński, Kodeks spółek handlowych komentarz, t. 2, s. 560).

Odwołanie pełnomocnictwa

Na mocy art. 101 § 1 Kodeksu cywilnego (który według powyższej uwagi będzie także stosowany w niniejszym wypadku) pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Zakładam, że Pani w treści pełnomocnictwa nie zrzekła się prawa do jego odwołania – nie zaznacza Pani bowiem w pytaniu, by taki dodatkowy problem pojawiał się w sprawie. Jeśli jednak jest inaczej, proszę o informację.

Odwołanie pełnomocnictwa jest – podobnie jak jego udzielenie – oświadczeniem woli i dochodzi do skutku przez złożenie tego oświadczenia pełnomocnikowi – z chwilą dojścia do niego w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią (art. 61 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, por. K. Kopaczyńska-Pieczniak, Komentarz do art. 101 K.c., teza 2, LEX). Dopuszczalne jest także odwołanie pełnomocnictwa przez oświadczenie woli złożone osobie trzeciej, z którą pełnomocnik miał dokonać czynności prawnej w imieniu mocodawcy (por. K. Kopaczyńska-Pieczniak, op. cit. i cytowane tam źródła).

Na mocy art. 105 Kodeksu cywilnego ważna jest czynność prawna dokonana przez pełnomocnika po wygaśnięciu umocowania dokonana w imieniu mocodawcy, a będąca w granicach pierwotnego umocowania, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Z uwagi na taką regulację celowe jest poinformowanie strony, wobec której pełnomocnik ma działać, o wygaśnięciu umocowania.

Oświadczenie woli o odwołaniu pełnomocnictwa wobec pełnomocnika

Dla skutecznego odwołania pełnomocnictwa do reprezentowania Pani na zgromadzeniach wspólników konieczne jest zatem złożenie oświadczenia woli o odwołaniu tego pełnomocnictwa wobec pełnomocnika (prawnika), a celowe złożenie informacji o odwołaniu pełnomocnictwa także do dokumentów spółki (księgi protokołów).

Odwołanie pełnomocnictwa nie wymaga szczególnej formy nawet, jeśli samo pełnomocnictwo winno być w niej udzielone (chyba że Pani umowa z prawnikiem stanowiłaby inaczej – czy taka była zawarta? Czy są jakieś wzajemne uregulowania co do pełnomocnictwa? Swoją wypowiedź formułuję z założeniem, że nie było zawartej umowy z pełnomocnikiem, która określałaby te kwestie – jeśli jest inaczej, proszę o informację.). Zatem do odwołania pełnomocnictwa w Pani przypadku nie będzie nawet wymagana forma pisemna. Jednakże ze względów dowodowych oraz jasnego poinformowania spółki o odwołaniu pełnomocnictwa, proponuję takie oświadczenie złożyć właśnie w formie pisemnej (tj. wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru do pełnomocnika oraz do spółki wraz z pismem przewodnim). Oświadczenie winno być opatrzone datą i własnoręcznym podpisem, jego treść może brzmieć „niniejszym odwołuję pełnomocnictwo udzielone Panu w dniu … do … ze skutkiem natychmiastowym. Proszę o zwrot dokumentu pełnomocnictwa w terminie 3 dni od doręczenia niniejszego pisma” (o ile ten dokument nie został jeszcze złożony do księgi protokołów).

W ostatnim zdaniu nawiązuję do art. 102 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Pełnomocnik może jednak żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.

Udzielenie pełnomocnictwa substytucyjnego innej osobie

Odnosząc się natomiast do drugiej części Pani pytania, zgodnie z art. 106 Kodeksu cywilnego pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników – wtedy, gdy takie umocowanie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. W treści pełnomocnictwa udzielonego przez Panią zaznaczono, iż udziela Pani pełnomocnictwa wraz z prawem udzielenia substytucji, czyli tzw. dalszego pełnomocnictwa. Oznacza to, że Pani pełnomocnik może udzielić pełnomocnictwa substytucyjnego innej osobie, która będzie działała – podobnie jak pełnomocnik główny – ze skutkiem dla Pani. Zatem Pani pełnomocnik może np. wysłać na zgromadzenie wspólników inną osobę (zaopatrując ją w podpisane przez siebie pełnomocnictwo substytucyjne), która będzie tam Panią reprezentowała. Jeśli pełnomocnikiem głównym jest radca prawny, może on udzielić pełnomocnictwa substytucyjnego innemu radcy prawnemu, aplikantowi radcowskiemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu, wykonującemu stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 21 ust. 1 ustawy o radcach prawnych).