Udziały członkowskie w spółdzielni zmarłego pracownika

Wypłata udziałów członka spółdzielni

Zgodnie z § 16 ust. 4 ustawy Prawo spółdzielcze członek może w deklaracji lub w odrębnym oświadczeniu złożonym na piśmie wskazać spółdzielni osobę, której spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały. Prawo z tego tytułu nie należy do spadku. Nie potrzeba tutaj żadnych dodatkowych dokumentów, by uznać daną osobę za uprawnioną do otrzymania wypłaty.

Prawa do dziedziczenia

Jeśli jednak członek spółdzielni nie poczynił takiej dyspozycji, w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe lub testamentowe. Aby wykonać jakiekolwiek prawa wnikające z dziedziczenia, spadkobiercy muszą dysponować dokumentem poświadczającym, że są spadkobiercami. Nawet jeśli ewentualny kontrahent wie o tym, kto powinien dziedziczyć. Wynika to wprost z art. 1027 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Jeśli relacje w rodzinie są trudne, czasem postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku trwa bardzo długo. Może być też tak jak w Państwa przypadku, że część spadkobierców spadek odrzuci. Niemniej jednak do dalszego działania należy mieć ustalonych spadkobierców, ponieważ nawet jeśli najbliżsi odrzuci spadek, w grę wchodzą dalsi krewni, a ostatecznie gmina.

Fakt jednak, że nikt ze spadkobierców jeszcze się nie zgłosił, nie zmienia tego, ze spadek nabywa się z chwilą śmierci spadkobiercy, zatem prawa wynikające z dziedziczenia istnieją i funkcjonują w obrocie. 

Działania spółdzielni po śmierci członka

Przechodząc do szczegółów. Zgodnie z art. 25 § 1 Prawa spółdzielczego członka zmarłego skreśla się z rejestru członków spółdzielni ze skutkiem od dnia, w którym nastąpiła śmierć. Paragraf 2 stanowi, że „jeżeli zmarły członek pozostawił więcej niż jednego spadkobiercę, spadkobiercy powinni w celu wykonywania przechodzących na nich praw majątkowych zmarłego ustanowić wspólnego pełnomocnika lub wskazać zarządcę ustanowionego przez sąd przy odpowiednim zastosowaniu przepisów Kodeksu cywilnego o zarządzie rzeczą wspólną”. Ta reguła zaczyna działać wówczas, jeśli mamy poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku. 

Na razie takich dokumentów nie ma, więc sytuacja jest taka, że członek został skreślony i należy zakładać, że będzie konieczność wypłaty jego działów. Zgodnie z art. 26 udział byłego członka wypłaca się na podstawie zatwierdzonego sprawozdania finansowego za rok, w którym członek przestał należeć do spółdzielni. Sposób i terminy wypłaty określa statut. Statuty spółdzielni określają szczegółowo wiele kwestii dotyczących zakresu i sposobu realizacji przez członka obowiązku wniesienia udziałów oraz zobowiązań spółdzielni z tego tytułu wobec członka, m.in. regulują sprawę liczby zadeklarowanych udziałów, ich wysokości i oprocentowania, zwrotu udziałów po ustaniu członkostwa i terminu wypłat. Niezależnie od regulacji statutowych wymagalność roszczenia powstaje nie tyle z dniem wykreślenia ale z dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok, w którym członek spółdzielni przestał nim być. Stąd okres 3-letni należy liczyć od tej daty. Oczywiście mam na myśli trzyletni okres przedawnienia. 

Spółdzielnia nie ma obowiązku poszukiwania spadkobierców, to jest na przykład zakładania sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Musi odczekać trzy lata od zatwierdzenia bilansu za rok śmierci członka, a następnie może, po przedawnieniu roszczenia o wypłatę, zaksięgować udziały jako fundusz zasobowy.