Ubezwłasnowolnienie alkoholika

Czy osobę uzależnioną od alkoholu można wysłać na przymusowe leczenie?

Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi możliwe jest poddanie osoby uzależnionej od alkoholu leczeniu. W zasadzie leczenie to jest dobrowolne, ale ustawa przewiduje wyjątki. Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: „osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od pracy albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego”. Na badanie kieruje gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych właściwa według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy.

Kto może wystąpić z wnioskiem o skierowanie osoby uzależnionej na badania?

Z wnioskiem do komisji o skierowanie osoby uzależnionej na badanie może zwrócić się każda osoba, która może udokumentować występowanie rozkładu życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylanie się od pracy albo systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego.

Zgodnie z przyjętym orzecznictwem sądowym trzeba jednak pamiętać, że jedynie wystąpienie wymienionych wyżej (art. 24) przesłanek może uzasadnić orzeczenie o przymusowym leczeniu odwykowym (postanowienie Sądu Najwyższego z 9 listopada 2007 r., sygn. V CSK 241/07; postanowienie SN z 4 października 1972 r., sygn. III CRN 222/72; uchwała pełnego składu izby cywilnej SN z 26 marca 1986 r., sygn. CZP 72/85).

Zakłócanie spokoju i porządku publicznego przez osobę nadużywającą alkoholu

Jak wynikałoby z Pani pisma, jest Pani osobą pełnoletnią, zatem zarzut dotyczący demoralizacji małoletnich nie znajduje tu zastosowania. Rozkład rodziny też byłoby trudno udowodnić, ponieważ, o ile zrozumiałam, mieszkacie Państwo osobno, a Pana ojciec nie ma bezpośredniego wpływu na Państwa relacje w postaci np. pijackich awantur, znęcania się nad członkiem rodziny itp. Takie zachowania byłyby przyczyną rozkładu rodziny, który uzasadniałby wystąpienie ze stosownym wnioskiem. Natomiast niewątpliwie przydałyby się zeznania sąsiadów w kwestii ewentualnego zakłócania spokoju i porządku publicznego. Proszę zatem spróbować zwrócić się do nich o pomoc.

Dowody mające świadczyć o uzależnieniu od alkoholu

Istotne będą tu też dowody w postaci notatek z interwencji policji (jeśli ojciec zakłóca spokój, wszczyna awantury), zeznań świadków, w tym rodziny, zaświadczeń np. od psychologa, informacji od dzielnicowego, rachunków z izby wytrzeźwień. Oczywiście wiele zależy od konkretnego przypadku, gdyż nieraz zarówno alkoholizm, jak i związane z nim naganne zachowania są ewidentne i wiadome wielu osobom postronnym, a zdarzy się i tak, że dramat rozgrywać się będzie tylko w czterech ścianach.

Kto orzeka o zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego?

O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Sąd wzywa osobę, w stosunku do której orzeczony został prawomocnie obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym dniu we wskazanym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu poddania się leczeniu, z zagrożeniem zastosowania przymusu w wypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku. Przymusowe doprowadzenie przez policję do zakładu leczniczego osoby uchylającej się od wykonania tego obowiązku następuje w wyniku zarządzenia sądu.

Ustanowienie kuratora na czas trwania leczenia osoby uzależnionej od alkoholu

Ponadto, orzekając o obowiązku poddania się leczeniu, sąd może ustanowić na czas jego trwania nadzór kuratora. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek stawiania się na wezwanie sądu lub kuratora i wykonywania ich poleceń, dotyczących takiego postępowania, które może się przyczynić do skrócenia czasu trwania obowiązku poddania się leczeniu. Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia.

Przykro mi to stwierdzić, ale proces umieszczenia na przymusowym leczeniu jest trudny, a sam leczony nie ponosi zbyt wielu konsekwencji za przerwanie go lub szybki powrót do stanu sprzed terapii.

Jeśli już sąd orzeknie o konieczności leczenia, to może okazać się, że będzie to leczenie ambulatoryjne. Wiele wówczas będzie zależało od dobrej woli osoby poddanej leczeniu. Może zdarzyć się tak, że osoba ta zgłosi się do poradni kilka razy, jednak nie zakończy terapii. I całą procedurę będzie trzeba zaczynać od nowa.

W przypadku leczenia stacjonarnego największym problemem jest brak miejsc i związane z tym długie terminy oczekiwania na przyjęcie. Ponadto gdy osoba zobowiązana do leczenia nie stawi się do zakładu, wówczas policja ma prawo ją tam doprowadzić siłą. Pod warunkiem że tę osobę znajdzie.

Samo leczenie także wydaje się problematyczne, zwłaszcza że terapia wymaga współdziałania i chęci poddania się leczeniu. W przypadku osób kierowanych na przymusowy odwyk takiej woli współpracy zazwyczaj nie ma.

Trzeba wziąć także pod uwagę i ten aspekt sprawy, że mocą art. 35 wspomnianej ustawy sąd, który ewentualnie nałoży na Pani ojca obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, może dojść do wniosku, że na skutek takiego uzależnienia zachodzi potrzeba całkowitego jego ubezwłasnowolnienia.

Czy alkoholizm jest przesłanką do ubezwłasnowolnienia?

Alkoholizm jest jedną z przesłanek ubezwłasnowolnienia całkowitego lub częściowego, wymienionych bezpośrednio w Kodeksie cywilnym (K.c.). Jeśli ktoś na skutek alkoholizmu nie może pokierować swoim postępowaniem, to wówczas można zgłosić do sądu okręgowego wniosek o jego ubezwłasnowolnienie.

 Co oznacza ubezwłasnowolnienie całkowite?

Ubezwłasnowolnienie całkowite oznacza, że dana osoba zupełnie nie może podejmować żadnych decyzji i dokonywać czynności prawnych (poza drobnymi czynnościami życia codziennego – zakup gazety, podstawowych artykułów spożywczych itd.). Dla osoby takiej sąd ustanawia opiekuna, który reprezentuje ubezwłasnowolnionego i podejmuje za niego decyzje, zarządza jego majątkiem (pod kontrolą sądu). Czynności prawne dokonane przez ubezwłasnowolnionego całkowicie są nieważne.

Ubezwłasnowolnienie całkowite będzie uzasadnione wówczas, gdy dana osoba na skutek uzależnienia od alkoholu ma ograniczoną zdolność do kierowania swoim postępowaniem. Oznacza to, że może ona dokonywać pewnych czynności samodzielnie, co do innych musi mieć zgodę swojego przedstawiciela ustawowego. Postępowanie przed sądem toczy się z udziałem prokuratora, właściwy jest sąd okręgowy według miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy.

Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Co ważne, wniosek mogą złożyć jedynie małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy oraz prokurator. Oprócz wnioskodawcy uczestnikami postępowania są z mocy prawa: małżonek osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona, jeśli ma ona przedstawiciela ustawowego – to ten przedstawiciel. W postępowaniu bierze udział prokurator. Podczas postępowania osoba, która ma zostać ubezwłasnowolniona, jest badana przez biegłych psychiatrów, którzy mają stwierdzić, czy zachodzą przyczyny uzasadniające je. Osoba taka może zostać skierowana na obserwację w szpitalu.

Jeżeli jednak Pani ojciec pracuje i nie ma z tym większych problemów, powyższe postępowanie mogłoby okazać się chybione, ponieważ udowodnienie myśli samobójczych ojca, jako przesłanki częściowego choćby ubezwłasnowolnienia, byłoby tu niezwykle utrudnione.

Jeśli chodzi o konkubinę ojca, to jeżeli nie udowodni się jej żadnych przejawów przemocy wobec Pani ojca (zawiadomienie do prokuratury), to w zasadzie nie ma prawnych możliwości zabronienia jej kontaktu z nim.

Czy można rozwiązać umowę o pracę z osobą przebywającą na zwolnieniu lekarskim?

W zasadzie w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim nie ma możliwości rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę. Niemniej jednak przepisy dają sposobność rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem w trybie natychmiastowym bez zachowania okresu wypowiedzenia z tak zwanych przyczyn przez niego niezawinionych, a więc między innymi z powodu choroby.

Taką możliwość daje konstrukcja przepisu art. 53 Kodeksu pracy, który wskazuje, że w praktyce można rozwiązać umowę z pracownikiem, który przebywa na zwolnieniu lekarskim, ale dopiero po pewnym okresie, w którym korzysta on z ochrony, a więc wtedy, gdy:

1. niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące (w sytuacji, gdy pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy),
2. niezdolność do pracy trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez co najmniej 6 miesięcy lub jeśli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową).

W przypadku zaistnienia powyższych warunków rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem następuje w trybie natychmiastowym, bez zachowania okresu wypowiedzenia z tak zwanych przyczyn przez niego niezawinionych, a więc między innymi z powodu choroby.

Czy po ustaniu umowy o pracę można skorzystać z zasiłku chorobowego?

Zasadniczo rozwiązanie umowy o pracę powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego. Pomimo to, gdy ustanie ubezpieczenie chorobowe po utracie pracy, można skorzystać ze świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje, gdy niezdolność do pracy powstała jeszcze w trakcie trwania umowy i trwa nadal mimo ustania stosunku pracy. Zasiłek ten może przysługiwać także wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała już po ustaniu stosunku pracy, jednakże pod warunkiem, że były pracownik zachoruje nie później niż w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, niezdolność zaś do pracy trwa co najmniej 30 dni. Wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie.