Testament znaleziony po kilku latach!

Ujawnienie się testamentu po kilku latach od śmierci spadkodawcy

Skoro teściowa sporządziła testament, to, o ile jest on ważny, nie odbyło się dziedziczenie ustawowe (jak stwierdził sąd w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku), lecz spadek podlega dziedziczeniu testamentowemu. Oczywiście że niezgłoszenie testamentu w sądzie byłoby krzywdzące dla Pani córki, ponieważ jeżeli spadkodawca pozostawił testament, to dziedziczenie odbywa się zgodnie z wolą spadkodawcy.

Stosownie do art. 646 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego: „Osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza”.

Według § 2 tego przepisu: „Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę”.

Zgodnie z powyższymi przepisami powinna Pani złożyć testament w sądzie. Jeżeli nie złoży Pani testamentu w sądzie, naraża się Pani na odpowiedzialność odszkodowawczą, a sąd może na Panią nałożyć grzywnę.

Osoba która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą

Najlepiej by było, gdyby testament został złożony w sądzie razem z wnioskiem o zmianę stwierdzenia nabycia spadku. Podstawą takiego wniosku jest art. 679 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego: „Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność”.

Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany (art. 679 § 2 K.p.c.). W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 679 § 3 K.p.c.).

Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku

Stosownie do powyższych przepisów powinna Pani, Pani mąż, a jeszcze lepiej: Pani córka złożyć w sądzie wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. We wniosku powinno się wskazać okoliczności, w jakich odnalazła Pani testament teściowej. Ważne będzie podanie daty, kiedy to się stało.

Jest oczywiste, że testament nie mógł zostać wcześniej dostarczony do sądu, w szczególności w okresie, kiedy trwało postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Nikt ze spadkobierców ustawowych – uczestnicy postępowania, spadkobierczyni testamentowa ani inne osoby – nie wiedziały o istnieniu testamentu.

Jeżeli testament będzie testamentem ważnym, to sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku na podstawie testamentu przez Pani córkę, a więc nabycie zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Po wydaniu tego orzeczenia Pani córka będzie mogła żądać od osób, które będąc przeświadczone, że są spadkobiercami, dysponowały spadkiem.

Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku

Stosownie do art. 1029 § 1 Kodeksu cywilnego: „Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku”.

Natomiast § 2 art. 1029 K.c. wskazuje: „Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy”.

To, że mieszkanie, które wchodziło w skład spadku, zostało sprzedane przez spadkobierców ustawowych, którzy jednak w rzeczywistości nie byli spadkobiercami, nie powoduje nieważności takiej umowy.

Stosownie do art. 1025 § 2 K.c.: „Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą”.

Zgodnie z art. 1028 K.c.: „Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze”.

Czy osoba która zakupiła mieszkanie od domniemanych spadkobierców będzie musiała je zwrócić?

Osoba, która nabyła mieszkanie od domniemanych spadkobierców, nie będzie miała obowiązku „zwrotu” mieszkania, ponieważ zgodnie z powyższymi przepisami nabyła ona prawo do mieszkania, mimo że od osób, które nie były w rzeczywistości osobami uprawnionymi do mieszkania.

Skoro rzekomi spadkobiercy sprzedali przedmiot wchodzący w skład spadku po Pani teściu, Pani córka może wystąpić przeciwko rzekomym spadkobiercom z roszczeniem o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Podstawą takiego roszczenia będzie art. 405 Kodeksu cywilnego: „Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”.

Po wydaniu przez sąd postanowienia zmieniającego orzeczenie z 2005 r. Pani córka powinna zwrócić się do rzekomych spadkobierców (a więc swoich stryjów) o zwrot korzyści, które uzyskali w związku ze sprzedażą mieszkania wchodzącego w skład spadku.

Zachowek dla dzieci spadkodawcy pominiętych w testamencie 

Córka powinna również pamiętać, że spadkobiercy ustawowi pominięci w testamencie mogą na mocy art. 991 § 1 K.c. domagać się od córki zachowku. Według tego przepisu: „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Według art. 1007 § 1 K.c.: „Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu”.

Najlepszym rozwiązaniem byłoby ugodowe załatwienie sprawy wzajemnych rozliczeń. Jeżeli nie będzie to możliwe, pozostaje droga sądowa.