Sygnaliści w firmie - kto jest chroniony przed zwolnieniem? Co może zgłosić?

Ustawa o sygnalistach - kim są i jaka jest ich rola?

Przyjęta przez polski sejm w maju bieżącego roku ustawa o ochronie sygnalistów to działanie mające na celu implementację do krajowego prawa przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Stanowi ona także podkreślenie szczególnej roli sygnalistów w organizacjach. Są to bowiem osoby, które działając we wspólnym interesie i w dobrej wierze zgłaszają różnego rodzaju nieprawidłowości w związku z funkcjonowaniem organizacji, w której są zatrudnieni. Pozwala to nie tylko wykryć niepożądane działania, ale uniknąć również wielu różnych nadużyć, które bez sygnalistów nie mogłyby zostać wykryte. Ustawa o ochronie sygnalistów gwarantuje im ochronę przed działaniami odwetowymi, które mogłyby być następstwem dokonanych wcześniej zgłoszeń.

Ochrona sygnalistów przez zwolnieniem - kiedy obowiązuje?

Jak wspomniano w poprzednim akapicie ustawa o ochronie sygnalistów gwarantuje im ochronę przed działaniami odwetowymi, które mogłyby być następstwem dokonanego zgłoszenia nieprawidłowości. W praktyce chodzi między innymi o ochronę przed zwolnieniem z pracy danej osoby, a także inne działania, których przykładem może być degradacja ze stanowiska, czy zmiana miejsca pracy. Co istotne, ochrona dotyczy nie tylko pracowników etatowych, ale również osoby zatrudnione w innej formie, np. pracujących na umowie zlecenie, stażystów, czy praktykantów. Należy jednak pamiętać, że przepisy te dotyczą wyłącznie tych pracodawców, którzy:

• zatrudniają od 50 do 249 pracowników w firmach prywatnych niezależnie od formy zatrudnienia (obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń);
• zatrudniają od 50 pracowników w jednostkach sektora publicznego.

Jakie nieprawidłowości mogą zgłaszać sygnaliści?

Sygnaliści to osoby zgłaszające różnego rodzaju nieprawidłowości w działaniu zatrudniających ich organizacji lub podmiotów, z którymi współpracują. W praktyce mogą one dotyczyć m.in.:

• korupcji i łapownictwa;
• oszustw finansowych;
• naruszeń ochrony środowiska;
• naruszeń przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP);
• nepotyzmu i faworyzowania;
• dyskryminacji i mobbingu.

Kanały zgłoszeń sygnalistów

Wymienione w poprzednim akapicie obszary, których mogą dotyczyć zgłoszenia sygnalistów to tylko przykłady, a lista nieprawidłowości może być znacznie dłuższa. W związku z tym pracodawcy zobowiązani są do udostępnienia wewnętrznych kanałów zgłoszeń, czyli wdrożenia systemów obsługi sygnalistów. Służyć w tym celu może np. dedykowana aplikacja dostępna na GoWhistle.com. Poza tym sygnaliści mogą dokonywać zgłoszeń zewnętrznych (np. bezpośrednio do Rzecznika Praw Obywatelskich) oraz zdecydować się na publiczne ujawnienie nieprawidłowości, np. informując o nich w mediach społecznościowych.

Podsumowując należy stwierdzić, że ochrona sygnalistów przed zwolnieniem z pracy to argument przemawiający za zgłaszaniem nieprawidłowości w działaniu organizacji. Rola tego typu osób jest bowiem nieoceniona, ponieważ zgłaszając nieprawidłowości dbają one o wspólne dobro.

Poprzedni materiał