Świadczenie rodzinne, gdy jeden z rodziców pracuje za granicą

Nakaz zwrotu pobranego zasiłku rodzinnego

Nie podaje Pani, co jest podstawą żądania zwrotu zasiłku rodzinnego wraz z odsetkami, wypłacanego Pani w Polsce, jako osobie pozostającej w niej wraz z dzieckiem. Niestety nie pisze Pani również, czy będąc z dzieckiem w Polsce, podczas gdy mąż pracuje w Niemczech, pozostaje Pani w zatrudnieniu, czy też nie. Ponadto być może został przekroczony dochód na członka rodziny… nie wiem. Ale po kolei.

W myśl art. 30 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ) „osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się:

• świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;
• świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia;
• świadczenia rodzinne wypłacone za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne;
• świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa albo świadczenie rodzinne przyznane na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono prawa do świadczenia rodzinnego”.

Pobieranie świadczenia rodzinnego w innym państwie

Jak z tego wynika, ważne z punktu widzenia cytowanego przepisu jest to, czy otrzymuje się na dziecko świadczenia rodzinne w innym państwie na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zasady te dotyczą m.in. ustalania, który kraj ma wypłacać świadczenia rodzinne, gdy jeden z rodziców pracuje za granicą. Są to przepisy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 (j.t. Dz. U. UE L z 1997 r. Nr 28, s. 1) oraz rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek (...).

Ogólna zasada ustalania, który kraj wypłaca zasiłek, mówi, że w sytuacji, gdy jeden z rodziców pracuje zagranicą, a drugi zostaje z dziećmi w kraju i nie pracuje, to właśnie kraj pracy ma wypłacać świadczenia (art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 ). Jeżeli zaś oboje rodzice pracują, decyduje miejsce pobytu rodzica z dziećmi. Jednak aby dziecko otrzymało jak najwyższe świadczenie, kraj, który ma wyższy zasiłek, wypłaca różnicę ich wysokości.

Regułą jest bowiem, że kiedy jeden z rodziców pracuje za granicą, a drugi z dziećmi mieszka w innym kraju (tutaj Polska), nie mogą pobierać dwóch zasiłków w pełnej wysokości w obu krajach.

Zasiłek rodzinny z Niemiec

Napisała Pani, że mąż świadczenie rodzinne pobiera w miejscu swojego zatrudnienia, czyli w Niemczech.

Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 roku obywatele polscy mieszkający i pracujący na terenie Niemiec mogą starać się o uzyskanie świadczeń rodzinnych w postaci pieniędzy na dzieci, tzw. „kindergeld”. Zasiłek ten przyznawany jest przez Niemiecki Urząd Rodzinny (Familienkasse) także na dzieci mieszkające w Polsce, do ukończenia przez nie 25 roku życia, jeśli nadal uczęszczają do szkoły lub studiują (to ważne, ponieważ czasami urzędy niemieckie żądają wykazania, iż dziecko rzeczywiście pobiera nauki w szkole) osobie, która mieszka w Niemczech i podlega tam nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Świadczenie wypłacane z Niemiec pomniejszone o rodzinne pobierane w Polsce

Niemniej jednak, aby pieniądze z Kindergeld zostały wypłacone, niezbędna jest decyzja Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS), iż w Polsce nie istnieją zaległości z żadnymi świadczeniami, i w czasie, za jaki dana osoba stara się o zasiłek w Niemczech, nie są pobierane świadczenia w Polsce. Jeżeli zasiłek rodzinny jest w Polsce pobierany, otrzymuje się jedynie różnicę w wysokości pobieranych świadczeń. Czyli świadczenie wypłacane z Niemiec będzie pomniejszone o rodzinne pobierane w Polsce, ponieważ jeśli dziecko nie mieszka w Niemczech, kwota ta jest dostosowywana do przepisów państwa, w jakim dziecko zamieszkuje.

Jednakowoż zasiłek rodzinny w Polsce nie będzie się należał, jeżeli dochód na osobę w Pani rodzinie przewyższy 504 zł* na osobę. No i tu właśnie być może leży przyczyna Pani kłopotów, których źródłem jest zmiana przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Bowiem do końca 2011 roku osiągnięty przez rodzinę dochód był dzielony przez liczbę wszystkich miesięcy w roku kalendarzowym. Po zmianach od początku 2012 r. dochód jest dzielony tylko przez liczbę miesięcy, w których był faktycznie przez rodzinę uzyskiwany. Dla przykładu, jeżeli rodzic rozpoczął pracę od sierpnia, to jego dochód zostanie podzielony nie przez 12, ale przez 5 miesięcy. Tym samym nowe przepisy spowodowały, że mniej rodzin może skorzystać ze wsparcia na dzieci. Jeżeli zatem Pani mąż, pracując w Niemczech, przekroczył wyżej wskazany próg dochodu na osobę w rodzinie, powinien o tym powiadomić ROPS. Brak powiadomienia w stosownym czasie mogło sprowokować sytuację, w której się Pani obecnie znajduje. Ale to tylko są domysły.

Tak czy inaczej, jeżeli zasiłek rodzinny w Polsce zostanie wycofany, Pani mąż winien niezwłocznie powiadomić o tym fakcie Familienkasse, ponieważ w przeciwnym razie będzie otrzymywał nadal zasiłek pomniejszony o kwoty rzekomo wypłacane w Polsce.

Natomiast, co do decyzji o zwrocie otrzymanych świadczeń (powód?), to podlegają one egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Trzeba jednak pamiętać, że organ właściwy, który wydał taką decyzję, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Albo może się Pani odwołać od decyzji wzywającej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych do Samorządowego Kolegium Odwoławczego właściwego dla miejsca Pani zamieszkania.

Gdyby wskazała Pani, jakie jest uzasadnienie żądania zwrotu, być może łatwiej byłoby podpowiedzieć, jak należy dalej postępować.

* Opis stanu faktycznego z grudnia 2012 r.