Strony postępowania w sprawie wydania decyzji ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego

Prawidłowe zawiadamianie o wszczęciu postępowania o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717;) w rozdziale 5 reguluje zagadnienia związane z wydawaniem decyzji w sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego.

W postępowaniu o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego mają zastosowanie dwie formy zawiadamiania o wszczęciu postępowania oraz o postanowieniach wydawanych w trakcie postępowania i o decyzji kończącej postępowanie. Są nimi zawiadomienie poprzez doręczenie pisma w trybie art. 39 Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.), czyli przez pocztę, przez pracowników organu lub przez inne upoważnione osoby, lub organy za pokwitowaniem oraz zawiadomienie przez obwieszczenie, a także w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, określony w 49 K.p.a.

Pierwsza forma ma zastosowanie w odniesieniu do inwestora – wnioskodawcy, a także do właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, na których będą lokalizowane inwestycje celu publicznego, w przypadku gdy inwestor nie jest właścicielem tych terenów.

Obwieszczenie o wszczęciu postępowania o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego

Z kolei podmioty, którym przysługuje status strony w rozumieniu art. 28 K.p.a., a nie są inwestorami ani też właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości, na których będą lokalizowane inwestycje celu publicznego, są zawiadamiane przez obwieszczenie. Podmiotami takimi mogą być właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości graniczących z terenami będącymi przedmiotem postępowania. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 19.06.2019 r., IV SA/Po 302/19, wskazano, że: „(…) w świetle przywołanych unormowań art. 58 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zw. z art.49 K.p.a. – bezspornym jest, iż stronom postępowania lokalizacyjnego, innym niż inwestor oraz właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości, na których mają być zlokalizowane inwestycje, nie doręcza się decyzji w sprawie lokalizacji inwestycji celu publicznego na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej (jak tego zasadniczo wymaga art.109 K.p.a.), lecz komunikuje w drodze publicznego ogłoszenia (poprzez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty sposób)”.

Kiedy właściciel lub użytkownik wieczysty terenów sąsiadujących z terenem planowanej inwestycji zyskuje status strony postępowania?

Orzecznictwo dopuszcza więc udział, jako stron postępowania, właścicieli lub użytkowników wieczystych terenów sąsiadujących z terenem inwestycji (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 września 1995 r.; VI SA 13/1995; ONSA 1995 r. Nr 4 poz. 154). Niezależnie bowiem od treści art.28 K.p.a., w ogromnej liczbie działań administracji publicznej interesy osób trzecich są chronione prawem materialnym i osoby te uzyskują status strony postępowania (np. w sprawach budowlanych). Dodatkowym argumentem jest unormowanie art. 3 pkt 2 ustawy, stanowiącego, iż każdy ma prawo do ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do innych osób lub jednostek organizacyjnych. Ponadto jeżeli bowiem decyzja w sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego jest decyzją administracyjną, wydaną po przeprowadzeniu postępowania podlegającego regułom Kodeksu postępowania administracyjnego, w którym to postępowaniu uczestniczy na prawach strony właściciel nieruchomości, to nie można wykluczyć w tym postępowaniu udziału właściciela czy użytkownika nieruchomości sąsiedniej. Stronami postępowania zatem mogą być osoby uprawnione w stosunku do nieruchomości inwestowanej oraz te, na które rozciąga się wpływ planowanej inwestycji (art. 28 K.p.a.).

Niemniej zmiana zagospodarowania terenu może nie wpływać na sferę interesów właściciela sąsiedniej nieruchomości, a wówczas brak byłoby po jego stronie przesłanek przewidzianych w art. 28 K.p.a. Również nie każda inwestycja będzie rodziła uprawnienie uczestniczenia w postępowaniu właściciela sąsiedniej nieruchomości. Tym samym, po przesądzeniu zasady dopuszczalności udziału właściciela sąsiedniej nieruchomości w postępowaniu, w konkretnych okolicznościach sprawy kryterium oceny będzie wykazanie przesłanek z art. 28 K.p.a. Wydaje się więc, że nie jest możliwe nawet przykładowe wyliczenie kategorii spraw, w których właściciel sąsiedniej nieruchomości zawsze będzie uczestniczył w sprawie. Być może do kategorii takich spraw należałoby zaliczyć inwestycje o szczególnej uciążliwości lub które wpływają na uciążliwość w środowisku naturalnym. Jednakże i wówczas nie sposób wykluczyć, że owo oddziaływanie nie będzie wykraczać poza nieruchomość, na której wznoszony jest obiekt, a wtedy trudno byłoby poszukiwać uzasadnienia lub przesłanek z art. 28 K.p.a. po stronie właściciela sąsiedniej nieruchomości. Oznacza to, że przymiot strony i wystąpienie przesłanek z art. 28 K.p.a. właściciel sąsiedniej nieruchomości może wykazywać w konkretnej sprawie i w konkretnych okolicznościach sprawy, z wszystkimi tego konsekwencjami. Przedstawiony kierunek wykładni znajduje potwierdzenie także w dotychczasowym orzecznictwie. W wyroku z dnia 5 listopada 1987 r. w sprawie IV SAB 23/87 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że właściciel działki, który zgłasza się do udziału w postępowaniu dotyczącym robót budowlanych prowadzonych na działce sąsiedniej, przedstawiając organowi swoje wnioski i zastrzeżenia związane z ochroną jego interesów, staje się stroną postępowania.

Odwołanie od decyzji w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego

Zatem z uwagi na sposób uczestniczenia stron w postępowaniu, polegający na doręczaniu im decyzji i postanowień przez obwieszczenie, sposobem na to, by występować jako strona postępowania, może być złożenie odwołania. Wówczas dana osoba może wykazywać swój interes prawny oraz przekonać się, czy przysługuje jej legitymacja do złożenia odwołania. O ile organ odwoławczy stwierdzi brak legitymacji do występowania w sprawie, skutkiem będzie umorzenie postępowania odwoławczego (art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a.), zaś uznanie wnoszącego odwołanie za stronę postępowania skutkować będzie merytorycznym rozpatrzeniem sprawy.

Odwołanie od decyzji w sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego składa się do II instancji organu nadrzędnego nad urzędem, który taką decyzję wydał jako I instancja, a następnie upublicznił poprzez obwieszczenie. Organem właściwym w sprawie wydania decyzji w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego jest organ wykonawczy gminy (wójt, burmistrz, prezydent). Jeśli inwestycja realizowana jest na terenie zamkniętym (mogą to być np. tereny wojskowe lub kolejowe), decyzję wydaje urząd wojewódzki. W przypadku inwestycji wykraczającej poza obszar jednej gminy decyduje urząd miasta lub gminy, na obszarze której znajduje się największa część terenu, na którym ma być zrealizowana inwestycja.

Skoro wskazuje Pani, iż właścicielem gruntu jest miasto, decyzję wyda stosowny urząd dzielnicowy miasta (wydział architektoniczno-budowlany), w którym planowana jest inwestycja.

Od wydanej decyzji służy stronie (kto jest stroną, pisałam wcześniej) odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem organu wydającego decyzję, w terminie 14 dni od daty doręczenia, obwieszczenia decyzji. Odwołanie od decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego powinno zawierać zarzuty odnoszące się do decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazać dowody uzasadniające to żądanie.

Spośród wskazanych przez Panią w pytaniu podmiotów, tylko dwa pierwsze mogą mieć przymiot strony i takie odwołanie złożyć, czyli użytkownik działki, na której ma być przeprowadzona inwestycja, oraz użytkownik jednej z działek sąsiednich. Z całą pewnością nie może tego zrobić lokalna organizacja pozarządowa.