Stała praca w Niemczech i dochody w Polsce - jak się rozliczać?

Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce

Z opisu wynika, że w Polsce nie opłaci Pan w tej chwili podatków, ponieważ podlega Pan obecnie niemieckiemu nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Innym słowy jest Pan niemieckim rezydentem. Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.; dalej „updof”) zakres obowiązku podatkowego danej osoby fizycznej uzależnia od miejsca jej zamieszkania, a sposób opodatkowania od rodzaju źródła przychodów.

Jeżeli dana osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, to podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Wówczas taka osoba, zgodnie z art. 3 ust. 1 updof, podlega w Polsce tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (ma status rezydenta podatkowego w Polsce).

Jeżeli natomiast dana osoba nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania, to podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski. Wtedy taka osoba, zgodnie z art. 3 ust. za updof podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (ma status nierezydenta).

Dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zwykle stanowią, iż „osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie” oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem wewnętrznym tego państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu. Jeżeli przepisy konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dają stronie polskiej możliwość opodatkowania dochodów (przychodów) osób niemających w Polsce miejsca zamieszkania, to zgodnie z naczelną zasadą wynikającą z polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochody te są opodatkowane na zasadach ogólnych. Osoba, która nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania z podatkowego punktu widzenia posiada status nierezydenta i podlega tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – to znaczy podlega w Polsce opodatkowaniu wyłącznie od dochodów (przychodów) osiągniętych na terytorium Polski.

Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Polski przez osoby niemające w Polsce miejsca zamieszkania, zgodnie z art. 3 ust. 2b updof uważa się w szczególności dochody (przychody) z: pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, działalności wykonywanej osobiście na terytorium Polskim bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski, położonej na terytorium Polski nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości. Na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody z pracy najemnej podlegają opodatkowaniu w Państwie, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania, chyba że praca wykonywana jest w drugim państwie. Jeżeli praca jest wykonywana w drugim Państwie, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim państwie. To oznacza, że przepisy umów dają możliwość opodatkowania dochodów również temu państwu, na terytorium którego osoba fizyczna wykonuje pracę, chociaż nie ma w nim miejsca zamieszkania. W myśl polskich przepisów dochody z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy są opodatkowane w Polsce bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia (art. 3 ust. 2b pkt 1 updof).

Certyfikat rezydencji podatkowej

W odniesieniu do obowiązków podatkowych osoby, która może podlegać opodatkowaniu zarówno w Polsce, jak i za granicą, kluczowe jest, czy Polska zawarła z krajem mogącym opodatkować dochód tej osoby tzw. umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zgodnie z polską Konstytucją – w przypadku niezgodności ustawy z ratyfikowaną umową międzynarodową pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa. To umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania rozstrzyga w pierwszej kolejności, w którym kraju dany dochód będzie podlegał opodatkowaniu. Zatem dana osoba fizyczna może skorzystać z zasad opodatkowania wskazanych we właściwej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania, o ile dysponuje aktualnym na dany czas certyfikatem rezydencji podatkowej z Państwa, w którym dla celów podatkowych ma miejsce zamieszkania.

Niemiecka rezydentura podatkowa

Niemiecka ustawa podatkowa stanowi, że osoba fizyczna jest uznana za rezydenta podatkowego w Niemczech, jeżeli:

• miejsce zamieszkania ma na terytorium Republiki Federalnej Niemiec lub
• przebywała w tym kraju ponad 6 miesięcy (183 dni) w roku podatkowym w sposób ciągły.

Za miejsce zamieszkania osoby fizycznej w Niemczech uważa się miejsce, gdzie zamieszkuje ona w okolicznościach, które wskazują na jej stały pobyt. Na stałe miejsce zamieszkania wskazują takie okoliczności, jak: wykorzystanie miejsca pobytu w celach mieszkaniowych, dom czy mieszkanie, w którym mieści się życiowe centrum podatnika, zamieszkuje tam z rodziną, prowadzi główną działalność zarobkową itp. Takie osoby mogą ubiegać się o objęcie ich nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, jeżeli złożą odpowiedni wniosek do niemieckiego urzędu skarbowego oraz spełniają dodatkowy warunek, dotyczący wysokości zagranicznych zarobków. Dochody takiej osoby uzyskane poza granicami Niemiec nie mogą przekroczyć równowartości kwoty podawanej w poszczególnych latach (np. w 2016 r. roku 8472 euro) (§ 1 Abs. 3 EStG) lub dochody niemieckie stanowią 90% ogólnych dochodów podatnika. Jeśli spełnione są powyższe warunki, to osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich przychodów, czyli również przychodów uzyskanych w Polsce.

Rezydenci podatkowi mają zasadniczo obowiązek złożenia zeznania podatkowego, bez uprzedniego wezwania, we właściwym urzędzie skarbowym w ustawowym terminie do końca maja roku następnego. Rezydenci wykazują w zeznaniu podatkowym wszystkie dochody, niezależnie od tego, w jakim kraju zostały osiągnięte.

Natomiast osoby niespełniające kryteriów rezydencji podatkowej (nieograniczonego obowiązku podatkowego) podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od przychodów osiąganych na terytorium Niemiec (ograniczony obowiązek podatkowy).

Może zdarzyć się, że dany kraj wymaga, by jego obywatele przebywający za granicą deklarowali swoje dochody. Jednak konieczność zgłoszenia tego samego dochodu w dwóch krajach UE nie musi oznaczać, że należy zapłacić podatek dwa razy. W przypadku uiszczenia podatku w dwóch krajach można ubiegać się o zwrot podatku w jednym z nich.

Reasumując – biorąc pod uwagę, iż od 2020 r. stale przebywa Pan na terenie Niemiec i tam uzyskuje dochody z pracy, zdecydowanie uzyskał Pan prawo do objęcia go podatkową rezydenturą niemiecką.

Rozliczanie podatku jedynie w państwie zamieszkania

Zgodnie z generalną zasadą, zawartą w dwustronnych umowach w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, osoba otrzymująca wynagrodzenie z tytułu pracy najemnej wykonywanej w miejscu zamieszkania w jednym z umawiających się państw podlega opodatkowaniu uzyskanych przychodów wyłącznie w tym państwie. Od powyższej zasady ustawodawca przewidział jednak wyjątek. Osoba otrzymująca wynagrodzenie za pracę najemną w drugim państwie rozlicza swój podatek od przychodu jedynie w państwie zamieszkania pod warunkiem równoczesnego spełnienia trzech następujących przesłanek:

a) odbiorca przebywa w drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym (i tę przesłankę Pan spełnia, w Polsce jest tylko sporadycznie) i

b) wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie (Pan otrzymuje wynagrodzenie od niemieckiego pracodawcy) i

c) wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim Państwie.

Zatem bezpośrednio w myśl ww. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską a Niemcami opodatkowanie uzyskanego dochodu winno być opodatkowane w Niemczech.