Sprzedaż pracownikowi samochodu należącego do spółki z o.o.

Nabycie pojazdu przez spółkę z o.o.

Jak rozumiem, spółka z o.o., będąca podatnikiem podatku VAT, nabędzie samochód z homologacją ciężarową, który następnie zostanie sprzedany pracownikowi.

I. Nabycie pojazdu

Nabycie samochodu wiązać się będzie z naliczeniem podatku VAT (naliczonego), który pomniejszy podatek VAT należny spółki. Jak wiadomo, w przypadku samochodów z homologacją ciężarową przysługuje pełne odliczenie podatku VAT (to samo dotyczy rat leasingowych). W przypadku gdy sprzedawca będzie z tego tytułu podatnikiem VAT, wówczas wystawi na rzecz spółki fakturę VAT z kwotą netto 100 000 zł + VAT (22%).

Spółka po nabyciu pojazdu będzie mogła ująć samochód w ewidencji środków trwałych i rozpocząć jego amortyzację lub ująć wydatki związane z nabyciem samochodu do kosztów uzyskania przychodu, w przypadku gdy przewidywany przez spółkę okres jego używania jest równy lub krótszy niż rok. Warto jednak zaznaczyć, że nie są kosztem podatkowym odpisy amortyzacyjne w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 EURO przeliczonej na złote według kursu średniego EURO ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania.

Sprzedaż pojazdu zakupionego przez spółkę z o.o. a podatek

II. Sprzedaż pojazdu

Co do zasady przepisy (zarówno podatkowe, jak i cywilne) nie określają jakiegokolwiek minimalnego okresu, w jakim spółka powinna być właścicielem samochodu, aby mogła go następnie odsprzedać. Może być to zatem każdy kolejny dzień po uzyskaniu prawa własności.

Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje możliwość zwolnienia przedmiotowego dostawy towarów pod ściśle określonymi warunkami. Dostawa towarów używanych podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT pod warunkiem, że dostawy towarów używanych innych niż budynki i budowle lub ich części dokonuje podatnik, który ich używał przez co najmniej pół roku oraz któremu, w związku z dokonanym zakupem, nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). Należy podkreślić, że decyduje posiadanie prawa do odliczenia VAT naliczonego przy zakupie danego towaru, a nie faktyczne obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jeżeli mimo posiadanego prawa podatnik z pewnych względów (niewiedzy czy zapomnienia) nie odliczy VAT naliczonego, ze zwolnienia nie będzie mógł skorzystać, gdyż prawo takie przysługiwało mu w momencie nabycia towaru. Jeśli zatem spółce przysługiwać będzie prawo do obniżenia podatku VAT o podatek naliczony związany z nabyciem samochodu, jego późniejsza sprzedaż nie będzie mogła korzystać ze zwolnienia, więc będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT według standardowej stawki 22%.

Generalnie przepisy dotyczące podatku VAT przewidują jeszcze jedno zwolnienie przedmiotowe, określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. (Dz. U. Nr 212, poz. 1336 z późn. zm.). Zgodnie z § 13 ust. 1 pkt 5 zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 3 (odliczenie częściowe) ustawy, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi. Niestety spółka również z tego zwolnienia nie będzie mogła skorzystać, bowiem jest to zwolnienie przewidziane dla dostaw samochodów, przy których nabyciu przysługiwało odliczenie częściowe (tymczasem nabycie samochodu z homologacją ciężarową daje pełne prawo do odliczenia podatku VAT). Sprzedaż samochodu ciężarowego dająca prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego przy zakupie nie podlega zwolnieniu, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów. Samochód ciężarowy, nawet spełniający definicję towaru używanego, w momencie sprzedaży będzie zawsze opodatkowany.

Obowiązujący stan prawny powoduje zatem, że spółka w momencie sprzedaży samochodu będzie zobowiązana do wystawienia faktury VAT na rzecz swojego pracownika.

Darowizna samochodu ze spółki na rzecz pracownika

Sytuacji nie zmieniłaby również darowizna na rzecz tego pracownika. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów „rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny
   
   – jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części”.

Sprzedaż samochodu przez spółkę pracownikowi za minimalną cenę 

Przepisy obowiązującego prawa nie określają również minimalnej ceny, za jaką można sprzedać wcześniej nabytą rzecz (za wyjątkiem określonych sytuacji gdy sprzedaż podlega przepisom ustawy o cenach). Teoretycznie spółka mogłaby sprzedać samochód swojemu pracownikowi po dowolnie określonej cenie, niemniej jednak nie pozostanie to bez wpływu na rozliczenia podatkowe spółki.

Zgodnie z art. 14 ustawy o CIT przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Oznacza to, że jeżeli spółka sprzeda samochód po cenie niższej niż cena rynkowa, wówczas organ podatkowy ma prawo wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający. Oczywiście działania organu podatkowego będą dotyczyły tylko sfery podatkowej (ustalenia wartości przychodu podatkowego), a nie sfery cywilnoprawnej, którą strony mogą kształtować dowolnie. Działania organu nie będą polegały na zmianie ceny sprzedaży, ale na zmianie wartości przychodu spółki dla celów podatkowych.

Sprzedaż samochodu przez podatnika podatku VAT

Sprzedaż samochodu przez podatnika podatku VAT nie będzie się wiązała z koniecznością poniesienia innych zobowiązań podatkowych, w tym podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych „nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług”.

Reasumując:

1. Spółka, nabywając samochód od podmiotu będącego z tego tytułu podatnikiem VAT, otrzyma fakturę VAT, z której podatek naliczony zostanie odliczony w całości. Dotyczy to również sytuacji, w której spółka nabędzie pojazd w ramach leasingu (odliczeniu podlegać będzie cały VAT z faktur leasingowych).
2. Sprzedaż samochodu z homologacją ciężarową, przy którego nabyciu przysługiwało pełne prawo do odliczenia podatku VAT, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT (i tylko tym podatkiem).
3. Przepisy nie określają jakiegokolwiek minimalnego okresu posiadania samochodu, po którym możliwe jest sprzedanie pojazdu.
4. Spółka może dowolnie kształtować cenę, po jakiej sprzeda samochód (przychód podatkowy jednak powinien zostać określony według ceny rynkowej auta).
5. Pewnego rodzaju optymalizacja byłaby możliwa, gdybyśmy mieli do czynienia z samochodem osobowym, przy którego nabyciu przysługuje częściowe odliczenie podatku VAT. Wówczas spółka mogłaby zostać zwolniona od podatku VAT z dostawy tego samochodu po półrocznym okresie jego użytkowania.
6. Forma nabycia samochodu (gotówka, raty czy też leasing) nie wpływa na cenę późniejszej sprzedaży samochodu. Spółka będzie mogła sprzedać samochód dopiero po uzyskaniu prawa jego własności.