Sprawa o zwrot pieniędzy

Jak odzyskać pożyczone pieniądze?

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego. Z treści Pana pytania wynika, iż pożyczył Pan swojemu koledze kilkanaście tysięcy złotych, które zgodnie z ustną umowa miały zostać zwrócone w ciągu dwóch miesięcy. Istotne jest, iż posiada Pan e-maile oraz SMS-y, w których pożyczkobiorca przyjmuje na siebie zobowiązanie i określa termin zwrotu pożyczonych pieniędzy.

Ważna z punktu widzenia Pana interesu jest treść art. 720 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

„Art. 720. § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem”.

Niezachowanie formy pisemnej umowy pożyczki

Z powyższego wynika, że niezachowanie formy pisemnej nie powoduje nieważności umowy. Niezachowanie formy pisemnej ma swoje konsekwencje w zakresie dowodowym, albowiem powoduje, że w takiej sytuacji dowód ze świadków, przesłuchania stron na fakt zawarcia umowy pożyczki jest dopuszczalny tylko gdy strona przeciwna zgodzi się na taki dowód.

Z treści Pana pytania wynika, iż pożyczka została udzielona bez zachowania formy pisemnej. Niezachowanie formy pisemnej umowy pożyczki utrudnia dochodzenie roszczeń, jednak nie czyni tego niemożliwym. Niezwykle istotną kwestię odgrywają przy tego tupu sprawach osobowe źródła dowodowe, tj. świadkowie, a także wszelki dowodu potwierdzające pożyczkę, takie jak np. przelew bankowy, potwierdzenie wręczenia środków pieniężnych itp. Wskazać należy jednak, iż na skutek niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma. Korzystna jest jednak możliwość przedstawienia przez Pana jako pożyczkodawcę e-maila. Jak podnosi się w literaturze, e-mail nie jest formą pisemną, ale jak pokazuje moja kilkuletnia praktyka, sądy podchodzą liberalnie do tego rodzaju zastrzeżenia. Z ostrożności pragnę jednak wskazać, iż zasadne byłoby wystąpienie do kolegi z pismem (wysłanym pocztą), w którym prosiłby Pan o zwrot pieniędzy, np. w ratach, lub który zawierałby wskazanie przybliżonego terminu spłaty. Jednocześnie zwróciłby się Pan z prośba o udzielenie odpowiedzi na to pismo. Dobrze byłoby, gdyby kolega odpowiedział również w formie pisemnej, wówczas nie trzeba byłoby liczyć na przychylność sądu, bowiem czynność byłaby uprawdopodobniona za pomocą pisma. Jeżeli dysponuje Pan potwierdzeniem przelewu bankowego, to dokument taki należy traktować jako pismo, które uprawdopodabnia dokonanie czynności.

Dotychczasowe stanowisko sądów, jak pokazuje moja kilkuletnia praktyka, w tego rodzaju sprawach jest bardzo liberalne, bowiem dopuszcza się ze względu na ważne okoliczności przeprowadzenie dowodów nie tyko z przesłuchania stron, ale także dowód z przesłuchania świadków, a nawet dokumenty, nie zważając przy tym, czy druga strona wyraża na takie czynności zgodę, czy też nie. Muszą jednak w ocenie sądu zaistnieć ważne okoliczności, które będą takie czynności uzasadniały.

Roszczenie wobec pożyczkobiorcy

Wnosząc do sądu pozew o zapłatę, skieruje Pan roszczenie wobec pożyczkobiorcy. Pozew winien wskazywać wszystkie okoliczności faktyczne sprawy towarzyszące zawarciu umowy, z powołaniem się na dowody np. ze świadków. Potwierdzeniem zawarcia umowy pożyczki jest uznanie roszczenia przez pożyczkobiorcę. Wyraźnie podkreślić należy jednak, iż potwierdzenie udzielenia pożyczki może nastąpić w dowolnej formie., tj. w takcie rozmowy telefonicznej, korespondencji e-mailowej, widomości na portalu społecznościowym takim jak nasza-klasa. W Pana przypadku uznanie roszczenia nastąpiło wielokrotnie w formie SMS-a lub e-maila.

W chwili obecnej nie może Pan jednak skierować sprawy bezpośrednio do egzekucji, gdyż podstawą egzekucji jest tytułu wykonawczy.

Uzyskanie tytułu wykonawczego przeciwko pożyczkobiorcy

Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Innymi słowy opóźnienie w spłacie pożyczki nie może skutkować skierowaniem sprawy bezpośrednio do komornika celem egzekucji należności. Wyraźnie podkreślić należy, iż będzie Pan zmuszony najpierw skierować sprawę do sądu. Opłata sądowa od pozwu wynosi 5% od dochodzonej kwoty, co przy np. 15 000 zł daje kwotę 750 zł. Długość postępowania uzależniona jest w znacznym stopniu od wielkości sądu, do którego pozew miałby zostać skierowany, a także ilości spraw w toku. W mojej ocenie postępowanie włączenie z instancją odwoławczą (ewentualną) nie będzie jednak trwać dłużej aniżeli 6–7 miesięcy. Oczywiście od dnia, w którym miał otrzymać Pan zwrot pożyczki, przysługują Panu odsetki. W przypadku wygrania sprawy pozwany (kolega) będzie zobowiązany do zwrotu Panu kosztów postępowania (opłaty sądowe) oraz kosztów zastępstwa procesowego (gdyby zdecydował się Pan na udzielenie pełnomocnictwa).

Nadto pragnę podkreślić, iż jako osoba stale mieszkająca za granicą, dochodząc swoich praw przed sądem polskim, musiałby Pan udzielić pełnomocnictwa dla doręczeń pism procesowych. W razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu.