Spór o użytkowanie majątku ruchomego i wspólnej nieruchomości po śmierci współwłaściciela

Korzystanie i zarządzanie współwłasnością

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) oraz Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.)

Na wstępie trzeba podkreślić, że z Pańskiego opisu wynika, iż nieruchomości, zarówno gruntowa, jak i nieruchomości budynkowe, stanowiły współwłasność Pana rodziców, jak i wujka z żoną. To z kolei powoduje, że spadkobiercy po tacie, jak też wujek z żoną powinni stosować się do zapisu art. 206 K.c., zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zasadnym jest jednak uczynienie rozróżnienia pomiędzy współwłasnością gruntu i budynków, a własnością wspomnianych urządzeń. Podaje Pan, że wujek by zatrudniony u ojca, a nie że Panowie razem prowadzili działalność gospodarczą. O ile zatem wujek z żoną mogą korzystać z terenu i budynków, o tyle, jeżeli maszyny i inne ruchomości kupił jedynie ojciec, sprzęt należy do jego spadkobierców. Jeżeli zatem wujek nie jest spadkobiercą, to pozostali mają prawo wystąpić przeciwko niemu z żądaniem wydania ruchomości i zaprzestania korzystania z nich.

Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu

W mojej ocenie Pańska mama ma prawo wykonywać prace prywatne. Prowadzenie działalność gospodarczej na wspólnej działce wymaga z kolei zgody wujka i jego żony, a także spadkobierców ojca. Zgodnie z art. 199 K.c. do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Osobiście uważam, że prowadzenie działalności gospodarczej na wspólnej działce stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd, co z kolei powoduje, że wujek i jego żona, a także inni spadkobiercy po tacie powinni na to wyrazić zgodę.

Zniesienie współwłasności

Jeżeli chodzi o przejęcie ziemi i budynków, to Pańska mama powinna złożyć w sądzie wniosek o zniesienie współwłasności poprzez przejęcie ziemi i budynków na własność z obowiązkiem spłaty pozostałych spadkobierców. Zasadnym byłoby zlecenie wyceny nieruchomości, by następnie mieć punkt wyjścia dla dalszych kroków. Musi mieć Pan jednak świadomość, że prywatna wycena zawsze będzie wyceną prywatną, choćby wykonał ją biegły rzeczoznawca majątkowy. Jeśli Pańskiej mamy nie będzie stać na spłatę reszty współwłaścicieli, należałoby się zastanowić, czy na przykład nieruchomości mogą być podzielone fizycznie, aby stały się odrębnymi nieruchomościami. O ile byłoby to możliwie, taki sposób podziału można przedstawić sądowi, ale i wówczas sąd będzie posiłkował się opinią biegłego.